Bệnh tâm thần phân liệt – bệnh lý của não do những biến đổi sinh học phức tạp, chịu tác động mạnh của môi trường tâm lý xã hội không thuận lợi. Bệnh có thể chữa được hoặc thuyên giảm nếu như bạn phát hiện sớm và chữa trị kịp thời.
Người bị tâm thần phân liệt thường có các dấu hiệu rất dễ nhận biết:
Nghĩ rằng mình có những khuyết điểm lớn, có tội phải bị trừng phạt nặng nề, dần dần cách ly với xã hội, bạn bè, giảm hiệu suất làm việc [khó tập trung chú ý, chậm chạp và kém hiệu quả trong công việc], trầm cảm, thờ ơ, vui buồn, giận dữ thất thường, luôn thấy mệt mỏi hoặc hay đi lang thang, bận tâm quá mức tới sự xuất hiện các triệu chứng cơ thể [như tăng cân, mụn nhọt…], hoang tưởng, thay đổi quan hệ với người thân [tự nhiên mất hết tình cảm với người thân], ảo giác [thường gặp nhất là những ảo giác lời nói, nghe được tiếng nói không có thật], cảm thấy mọi thứ đều có ý nghĩa đặc biệt.
Người bị tâm thần phân liệt cho rằng ý nghĩ của mình bị người khác biết và hiểu hết, luôn nghĩ rằng có người ám sát, đầu độc mình.
Có người còn cho rằng mình là vĩ nhân, có những ý nghĩ, hành động việc làm siêu phàm, không ai có thể làm được.
Những người bị nặng hơn thì có những bất thường về hành vi, cảm xúc đó là dễ bị kích động hoặc không nói năng gì, thu mình vào một chỗ, thờ ơ với mọi việc xung quanh. Tính khí của người bị tâm thần phân liệt cũng thay đổi thoắt vui rồi lại thoắt buồn.
Người bị tâm thần phân liệt thường nghĩ rằng mình có những khuyết điểm lớn, có tội phải bị trừng phạt nặng nề
Bệnh tâm thần phân liệt thường phát ở tuổi từ 18 – 28 tuổi. Những người sau đây dễ có nguy cơ mắc bệnh: hay ngượng ngập từ thời thơ ấu, ngại tiếp xúc và sống cô độc; uống các loại thuốc gây ảo giác; khuyết tật nghe hoặc nhìn làm trở ngại nhận thức đúng đắn của họ về môi trường sống; có tiền sử gia đình về tâm thần phân liệt; bị stress trầm trọng.
Như đã nói, bệnh tâm thần phân liệt có thể thuyên giảm và khỏi hẳn nếu như được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Để người bệnh thuyên giảm, các chuyên gia chủ yếu dùng liệu pháp tâm lý kết hợp với dùng thuốc.
Bệnh khỏi được cũng phụ thuộc rất nhiều vào người nhà của bệnh nhân và cộng đồng xung quanh. Về phía gia đình, nên phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để đưa người bệnh tới cơ sở y tế điều trị sớm.
Khi người bệnh được cấp phát thuốc, phải đôn đốc, kiểm tra, quản lý thuốc của người bệnh, sao cho họ uống đúng giờ, đều đặn, đủ liều lượng.
Người nhà tuyệt đối không được thương bệnh nhân cho rằng đây là thuốc độc, ảnh hưởng tới sức khỏe của người bệnh mà tự ý cắt thuốc hoặc điều chỉnh liều lượng thuốc mà bác sĩ đã kê đơn.
Người bị tâm thần phân liệt thường nghĩ rằng mình có những khuyết điểm lớn, có tội phải bị trừng phạt nặng nề
Về phía cộng đồng, phải có thái độ đối xử tốt, phải biết thông cảm với người bệnh. Không được chế nhạo, giễu cợt bệnh nhân.
Nên có những hoạt động hữu ích để người bệnh có điều kiện tham gia khiến họ có cảm giác thoải mái, tin tưởng.
Nên để người bệnh được tham gia vào các hoạt động của gia đình, trò chuyện và lôi cuốn họ vào những cuộc nói chuyện trong gia đình.
Hãy nghe họ nói và phải thể hiện là mọi người đều hiểu họ. Bên cạnh đó, hãy hướng dẫn họ dần dần làm các công việc đơn giản như tắm giặt, vệ sinh cá nhân, gấp chăn màn, quét nhà, dọn dẹp nơi ăn chốn ở.
Khi bệnh tật trở nên xấu đi, người bệnh xuất hiện các dấu hiệu như kích động, đập phá, không ăn uống, không nói năng… thì phải đưa ngay đến các cơ sở y tế để có hướng điều trị kịp thời.
Ở trong tình trạng này, người bệnh rất dễ bị kích động nên nhiều lúc thường có những ý định không bình thường như tự gây thương tích cho mình hay tấn công dọa nạt, những người xung quanh.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
Tâm thần phân liệt là một bệnh rối loạn tâm thần nặng, nếu không được điều trị, tình trạng bệnh sẽ ngày càng nặng, người bệnh có thể có những hành vi làm nguy hại bản thân hoặc những người xung quanh.
Tâm thần phân liệt là loại bệnh tâm thần nặng, tiến triển từ từ, có xu hướng tiến triển mạn tính. Bệnh có thể khởi phát từ từ làm cho bệnh nhân và người nhà không để ý hoặc có thể khởi phát đột ngột với những triệu chứng rầm rộ. Bệnh gây sa sút nhận thức, cảm xúc, hành vi, tác phong, khả năng học tập, làm việc ngày một giảm sút. Các triệu chứng âm tính, triệu chứng dương tính của bệnh làm bệnh nhân khó hòa nhập cộng đồng, trở thành gánh nặng của gia đình và xã hội nếu không được quan tâm, điều trị tích cực.
Các triệu chứng của bệnh tâm thần phân liệt rất phong phú, đa dạng, phức tạp và luôn biến đổi. Đa số các nhà nghiên cứu chia thành hai nhóm triệu chứng chính là triệu chứng âm tính và triệu chứng dương tính.
Triệu chứng âm tính là các triệu chứng thể hiện sự tiêu hao, mất tính toàn vẹn, thống nhất của các hoạt động tâm thần. Người bệnh không quan tâm tới các hoạt động hàng ngày, bàn quan với cuộc sống xung quanh, suy nghĩ chậm chạp, ngắt quãng, ngôn ngữ nghèo nàn, nét mặt lờ đờ, vô cảm, ánh mắt vô hồn; các hoạt động có ý chí bị rối loạn, người bệnh thụ động thiếu ý chí, chất lượng học tập và lao động giảm sút; rối loạn cảm xúc, khi có tin vui thì khóc, có tin buồn thì vui sướng; sống thu mình, xa lánh xã hội,...
Triệu chứng dương tính là các triệu chứng xuất hiện trong quá trình bị bệnh. Các triệu chứng dương tính rất phong phú, đa dạng và luôn biến đổi, các triệu chứng xuất hiện, mất đi và được thay thế bằng các triệu chứng khác. Các triệu chứng có thể gặp là bệnh nhân suy nghĩ nhanh, nói nhiều, nói những câu vô nghĩa, không đúng sự thật; ảo tưởng, có niềm tin không thực tế hay gặp ảo giác, nghe những tiếng người nói, âm thanh lạ trong đầu; hoang tưởng, cho rằng có người làm hại mình, người xung quanh đang nói xấu mình; rối loạn hành vi, gào thét, đập phá, đánh người khác,...
Bệnh thường khởi phát ở tuổi 18-28, những người có nguy cơ mắc bệnh cao là những người sống cô độc, ngại tiếp xúc; người sử dụng các chất kích thích gây ảo giác; người bị khuyết tật khả năng nghe nhìn làm ảnh hưởng đến nhận thức về cuộc sống xung quanh; người bị stress trong thời gian kéo dài; người có tiền sử gia đình bị tâm thần phân liệt. Nếu không được chữa tâm thần phân liệt, bệnh sẽ ngày càng nặng, người bệnh có thể có những hành vi gây nguy hại đến bản thân hoặc những người xung quanh.
Tâm thần phân liệt là loại bệnh tâm thần nặng, tiến triển từ từ
Trước đây, tâm thần phân liệt được cho là một bệnh nội sinh, do cơ thể tự sinh ra và không có nguyên nhân. Các nghiên cứu mới hiện nay cho rằng, nhiều nguyên nhân gây tâm thần phân liệt như rối loạn các chất dẫn truyền thần kinh ở các khớp nối của tế bào thần kinh, biến đổi gen, yếu tố miễn dịch, nhiễm virus, do ảnh hưởng của tâm lý và tôn giáo, do chuyển hóa, nhiễm độc,... hoặc do bất thường về cấu trúc não. Các nghiên cứu đã mở ra cách nhìn nhận và hành động đúng, mở ra các phương pháp điều trị tâm thần phân liệt mới, mang đến cơ hội cho hàng ngàn bệnh nhân.
Nếu chữa tâm thần phân liệt trong giai đoạn sớm và điều trị đúng cách người bệnh sẽ có nhiều cơ hội thuyên giảm bệnh và có thể khỏi hẳn. Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy nếu được điều trị kịp thời, thuốc phù hợp, phối hợp nhiều liệu pháp và điều trị liên tục tối thiểu trong 5 năm, tỉ lệ khỏi hẳn bệnh có thể lên đến 50%.
Trong điều trị tâm thần phân liệt, phải có sự kết hợp giữa trị liệu tâm lý, liệu pháp lao động, phục hồi chức năng và sử dụng thuốc. Trong đó, việc sử dụng thuốc điều trị rối loạn thần kinh có vai trò quan trọng, giúp làm dịu các trạng thái hưng phấn, kích động, loạn thần, hoang tưởng, ảo giác,...Các thuốc chống loạn thần gồm có các thuốc loạn thần cổ điển như Aminazine, Haloperidol, Tisercin,.. Các thuốc an thần thế hệ mới như Risperidone, Olanzapin, Chlozapin,... Các thuốc điều trị tâm thần phân liệt thế hệ mới ít tác dụng phụ, cho hiệu quả tác dụng tốt đối với nhận thức bệnh nhân. Ngoài hai nhóm thuốc trên, còn có các thuốc chống loạn thần tác dụng kéo dài dùng cho các bệnh nhân không chịu uống thuốc hàng ngày như Haldol decanoate, Fluphenazine deconoate,...
Bệnh tâm thần phân liệt chữa khỏi không, không chỉ dựa vào người thầy thuốc mà phụ thuộc rất lớn vào người thân trong gia đình và cộng đồng xung quanh người bệnh.
Trong điều trị tâm thần phân liệt, phải có sự kết hợp giữa trị liệu tâm lý, liệu pháp lao động, phục hồi chức năng và sử dụng thuốc
Khi bệnh nhân được bác sĩ chỉ định dùng thuốc, người thân trong gia đình phải đôn đốc, nhắc nhở bệnh nhân uống thuốc đúng giờ, đủ liều lượng, uống thuốc đều đặn, tuyệt đối không được tự ý bỏ thuốc hoặc nghĩ uống thuốc nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh mà tự ý điều chỉnh đơn thuốc của bác sĩ.
Người chăm sóc phải theo dõi đáp ứng điều trị của bệnh nhân, thông báo với bác sĩ khi tái khám để bác sĩ điều chỉnh liều cho phù hợp. Nếu bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng bất thường khi dùng thuốc hoặc dấu hiệu tái phát bệnh như thay đổi giấc ngủ, kích động, cáu bẳn, nói nhiều, có các hành động làm hại bản thân,...phải đưa bệnh nhân đi khám để được can thiệp kịp thời. Không cho bệnh nhân sử dụng những chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê, ma túy,.. vì những chất này có thể làm giảm tác dụng của thuốc chữa tâm thần phân liệt, dẫn đến nguy cơ tái phát bệnh.
Hướng dẫn người bệnh thực hiện vệ sinh cá nhân và làm một số công việc đơn giản trong nhà như dọn dẹp, gấp chăn màn,... Tạo điều kiện cho người bệnh tham gia vào những cuộc nói chuyện, các hoạt động của gia đình.
Về phía cộng đồng, cần có sự quan tâm, giúp đỡ, thông cảm và đối xử tốt với người bệnh. Giúp người bệnh tham gia vào những hoạt động tập thể, tạo cho họ cảm giác thoải mái và được tin tưởng.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
XEM THÊM: