Vận dụng phương pháp trò chơi trong dạy học môn đạo đức lớp 4 ở trường Tiểu học

Tóm tắt nội dung tài liệu

Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG GIỜ DẠY ĐẠO ĐỨC LỚP 1, 2, 3 1
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 A - Đặt vấn đề Giáo dục đạo đức là một mặt giáo dục mà xã hội cần phải quan tâm. Trong công cuộc đổi mới hiện nay khi yếu tố con ngời đợc đặc biệt coi trọng thì tiềm năng trí tuệ cùng với sức mạnh tinh thần và đạo đức của con ngời càng đợc đề cao và phát huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã hội. Việc nâng cao chất lợng hiệu quả của giờ dạy môn học đạo đức trong trờng Tiểu học là trách nhiệm và là việc làm vô cùng cần thiết của mỗi ngời giáo viên. Với đặc điểm tâm sinh lý học sinh Tiểu học thì giáo dục đạo đức cho trẻ không thể nào là thuyết giảng hay, nhồi nhét các bài học đạo đức mà cần phải sử dụng nhiều phơng pháp. Một trong những phơng pháp đạt hiệu quả cao trong tiết học đạo đức là phơng pháp tổ chức trò chơi cho học sinh. I - Cơ sở lý luận Trò chơi là hoạt động rất quen thuộc gần gũi với con ngời. Bất cứ ai trong cuộc đời cũng từng tham gia các trò chơi. Cũng nh lao động, học tập, trò chơi là một loại hình hoạt động sống của con ngời. Trò chơi có chứa đựng chủ đề, nội dung nhất định, có những quy chế nhất định mà ngời chơi phải tuân thủ. Trò chơi vừa mang tính chất vui chơi, giải trí song đồng thời lại có ý nghĩa giáo dỡng và giáo dục lớn lao đối với con ngời. Trò chơi có ý nghĩa đặc bi ệt đối với lứa tuổi trẻ em. Trò chơi tạo tất cả những điều kiện để trẻ em thể hiện nhu cầu tự nhiên về hoạt động, tạo ra ở trẻ em những rung động thực tế và quan trọng cho cuộc sống. Trong khi chơi, trẻ em phản ánh hiện thực xung quanh, đồng thời thể hiện thái độ nhất định đối với môi trờng . Đốivới trẻ em, chơi có nghĩa là hoạt động, là khơi dậy trong mình những cảm giác và ớc mơ, là cố gắng để thực hiện những ớc mơ đó là cảm giác, tri giác và phản ánh một cách sáng tạo thế giới vào trong tởng tợng của mình. Đúng nh AM- Go- rơ - ki đã nhận xét "Trò chơi là con đờng để trẻ em nhận thức thế giới, là nơi chúng đang sống và là cái chúng nhận thấy cần phải thay đổi " 2
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý Cùng với học chơi là nhu cầu không thể thiếu đợc của học sinh Tiểu học, dù không còn là hoạt động chủ đạo song vui chơi vẫn giữ một vai trò rất quan trọng trong hoạt động sống của trẻ, vẫn có một ý nghĩa lớn lao với trẻ. Lý luận và thực tiễn đã chứng tỏ rằng: Nếu biết tổ chức cho trẻ vui chơi một cách hợp lý, đúng đắn thì đều mang lại hiệu quả giáo dục. Qua trò chơi các em không những đơc phát triển về mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ mà còn đợc hình thành nhiều phẩm chất và hành vi đạo đức. Chính vì vậy tổ chức trò chơi đợc sử dụng nh là một phơng pháp quan trọng để giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh. * Hoạt động trò chơi thúc đẩy trẻ em: - Nhận thức hiện thực. - Hình thành những nhận thức nhất định về hành vi - Tiếp nhận những quy tắc và quy luật của sinh hoạt xã hội. - Hình thành năng lực quan sát và đánh giá có phê phán những cử chỉ của ngời khác cũng nh đặt nền móng cho những niềm tin và thói quan đạo đức cùng với các dạng bài học đạo đức trong chơng trình giáo dục tiểu học mới ở lớp 1, 2, 3 thì việc tổ chức trò chơi trong các giờ học sẽ có tác dụng to lớn trong việc giúp học sinh hình thành các biểu tợng, chuẩn mực đạo đức cũng nh rèn luyện kỹ năng thể hiện hành vi đạo đức cho các em. II - Cơ sở thực tiễn Dạy học là một nghề sáng tạo, nhất là trong môn học Đạo đức, môn học cung cấp cho học sinh những chuẩn mực về đạo đức. Môn học có tác dụng to lớn trong việc hình thành nhân cách cho học sinh. Vậy mà việc dạy học môn Đạo đức ở trờng chúng tôi hiện nay còn phần nào coi nhẹ, cứng nhắc. Trong giờ học giáo viên chủ yếu sử dụng phơng pháp thuyết trình, giảng giải. Hình thức tổ chức dạy học trong các hoạt động còn đơn điệu. Sau giờ học, học sinh không biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tế. Chẳng hạn học sinh vừa đợc học bài giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng song lại rất ồn ào mất trật tự, nhiều học sinh làm việc riêng trong giờ học hay là còn vứt rác bừa bãi trong sân trờng. Học sinh vừa đợc học bài lễ phép vâng lời thầy cô giáo nhng ra khỏi lớp chỉ chào hỏi cô giáo dạy mình. Hoặc là học sinh không biết cảm ơn, xin lỗi khi đợc giúp đỡ hay làm điều gì không phải với bạn bè, thầy cô, ngời khác v.v..Rộng hơn nữa hiện nay ngoài xã hội một bộ phận thanh thiếu niên đang có nhiều biểu hiện xuống cấp về đạo đức, tệ nạn ăn cắp, cờ bạc, nghiện hút v.v....ngày một nhiều. Đâu đó vẫn còn hiện tợng học sinh đánh thầy cô giáo. Đây cũng là điều mà những ngời làm 3
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý công tác giáo dục phải suy nghĩ. Từ năm học 2002 – 2003 Bộ GD - ĐT đã triển khai chơng trình GDTH mới trên phạm vi cả nớc. Song song với việc cải tiến nội dung chơng trình thì việc đổi mới phơng pháp dạy học đã và đang đợc các cấp các ngành quan tâm. Trong những năm gần đây đã có nhiều đợt học tập, sinh hoạt chuyên môn, hội thảo, thao giảng cấp trờng, cấp huyện, cấp tỉnh để giáo viên cùng với nhà chuyên môn trao đổi về đổi mới phơng pháp dạy học. Một trong những phơng pháp tổ chức dạy học theo xu hớng mới là phơng pháp tổ chức trò chơi học tập. Không ai có thể phủ nhận đợc mặt tích cực mà việc tổ chức trò chơi học tập mang lại. Tuy nhiên thực trạng của việc tổ chức trò chơi vào trong những tiết dạy đạo đức của trờng tôi cũng nh những trờng khác còn nhiều bất cập. Nhiều giáo viên không thấy hết đợc tác dụng của phơng pháp tổ chức trò chơi còn xem nhẹ và rất ngại sử dụng phơng pháp này. ở những tiết học đợc thanh tra, thao giảng hay hội giảng thì tổ chức lôi thôi, luộm thuộm , mang nặng tính hình thức. Giáo viên hết sức lúng túng không biết tổ chức vào lúc nào, cách thức tổ chức ra sao. Học sinh ngợng ngùng, bỡ ngỡ không nghiêm túc khi thể hiện nên dẫn đến sau trò chơi không mang lại hiệu quả giáo dục cao. Tất cả những điều trên do đâu? Tôi nghĩ thứ nhất do điều kiện cơ sở vật chất trờng lớp, bàn ghế, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy còn quá nhiều thiếu thốn. ở một số giờ học giáo viên muốn tổ chức trò chơi thì không có điều kiện. Thứ hai là do trình độ, năng lực, chuyên môn của đội ngũ giáo viên còn nhiều hạn chế cha đáp ứng với nhu cầu cải tiến nội dung cũng nh phơng pháp giảng dạy. Độ nhiệt tình, ý thức trách nhiệm cũng nh nhận thức rõ ràng là cần phải thực sự đổi mới phơng pháp giảng dạy cha cao . Nguyên nhân thứ ba là về phía học sinh đặc điểm trờng chúng tôi theo điều tra cơ bản đầu năm học có tới hơn 90% số học sinh có bố mẹ làm nghề nông nghiệp. Các em ít có điều kiện tiếp xúc với truyện tranh ảnh, sách báo. Do điều kiện sống, môi trờng gia đình mà sự hiểu biết của các em về thế giới xung quanh còn nhiều hạn chế. Các em còn rụt rè, ngợng ngùng không tự tin trong giao tiếp. Đây là điểm khác biệt lớn so với trẻ em thành phố. Bên cạnh việc khắc phục khó khăn về điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, tôi luôn quan tâm gần gũi bồi dỡng t tởng tình cảm vốn sống cho học sinh, đồng thời tự học hỏi, trau dồi kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ s phạm qua bạn bè, đồng nghiệp, qua sách báo tìm tòi ra những hớng đi mới để giảng dạy tốt các môn học nói chung và môn Đạo đức nói riêng 4
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý III - Quá trình nghiên cứu Với những suy nghĩ và trăn trở tôi m ạnh dạn áp d ụng kinh nghi ệm c ủa b ản thân vào gi ảng dạy môn Đạo đức ở các lớp do tôi chủ nhi ệm năm h ọc 2003-2004 th ực nghi ệm t ại l ớp 1. Năm học 2004-2005, thực nghiệm tại lớp 2. Năm học 2005 - 2006 thực nghiệm tại lớp 3, tôi thấy đã có nhiều kết quả khả quan. Học sinh nắm chắc đợc ki ến thức đã h ọc bi ết v ận d ụng t ốt vào thực tế cuộc sống. Trong khuôn khổ hạn hẹp của bài viết này tôi xin đợc trình bày một số kinh nghiệm "Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở các lớp 1, 2, 3". B - Giải quyết vấn đề. I/ Những nội dung đề cập trong sáng kiến kinh nghiệm Chúng ta đã biết kết quả cuối cùng của mỗi gi ờ học đạo đ ức là h ọc sinh ph ải có đ ợc nh ững hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp lu ật phù h ợp v ới l ứa tu ổi. Từ đó từng bớc hình thành cho học sinh kỹ năng nhận xét, đánh giá đ ối v ới quan ni ệm hành vi việc làm có liên quan đến các chuẩn mực đạo đức đã h ọc. B ớc đ ầu hình thành thái đ ộ có trách nhiệm với lời nói, việc làm của bản thân, tự tin vào bản thân. Trong các gi ờ đạo đ ức ngoài các phơng pháp đặc trng của môn học nh phơng pháp động não, th ảo lu ận nhóm, đóng vai v.v... tôi thờng chú trọng đến phơng pháp tổ chức trò chơi học tập cho học sinh. Mục đích t ổ ch ức trò chơi có thể là khởi động, giới thiệu bài; có thể là học sinh tìm hi ểu, phát hi ện n ội dung bài học; có thể là để rèn luyện kỹ năng ứng xử cho học sinh; có th ể là kh ắc sâu, c ủng c ố ki ến thức cho học sinh. Tuy nhiên để việc tổ chức cho học sinh chơi đạt hiệu quả giáo d ục cao thì không phải là việc làm dễ thực hiện. ở bài viết này tôi xin đợc đề cập tới ba vấn đề cơ bản: 1] Chủ động khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. 2] Khắc phục những khó khăn từ phía học sinh. 3] Khắc phục những khó khăn từ phía giáo viên. II/ Biện pháp thực hiện 1] Khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Điều kiện về cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học là yếu t ố quan tr ọng, nó có tác d ụng ph ụ trợ đắc lực cho ngời giáo viên khi tiến hành tổ chức trò chơi học tập môn Đạo đ ức. ở vùng nông thôn chúng ta hiện nay điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hết sức thi ếu thốn. Làm thế nào để khắc phục tình trạng trên, đây là câu hỏi luôn trăn trở đối với m ỗi giáo viên trực tiếp đứng lớp. Tôi nghĩ ngoài việc đề nghị Ban giám hi ệu, hội cha mẹ h ọc sinh và 5
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý các cấp có thẩm quyền quan tâm giúp đỡ thì ngời giáo viên phải chủ động, linh ho ạt, sáng t ạo khi tổ chức trò chơi học tập đạo đức cho học sinh. ở những trò ch ơi c ần đi ều ki ện sân bãi rộng, bàn ghế đúng quy cách để tổ chức cho học sinh c ả lớp cùng tham gia m ột trò ch ơi, thì ta có thể chia nhỏ từng tốp học sinh hoặc thay đổi thành trò ch ơi khác phù h ợp v ới đi ều ki ện v ề cơ sở vật chất của lớp, của trờng mà vẫn đảm bảo đợc n ội dung giáo d ục cho h ọc sinh. Chúng ta có thể huy động từ phía học sinh thu gom đồ phế thải tận d ụng làm nh ững đ ồ dùng đơn giản. Ví dụ : Khi tổ chức cho học sinh trò chơi “Ném bóng” trong bài: “Em là h ọc sinh l ớp 1” [ Đạo đức – lớp 1]. Giáo viên có thể làm quả bóng bằng gi ấy báo vo viên to b ằng 1/2 qu ả bóng thờng, bên ngoài bọc bằng giấy màu cho đẹp. Hay ở trò chơi “Tặng hoa” ; “ Hái hoa dân chủ” [Trò chơi này đợc áp dụng ở rất nhiều bài trong chơng trình đạo đ ức l ớp 1, 2, 3]. Giáo viên có thể dùng giấy màu cắt thành những bông hoa nhi ều màu s ắc, l ọ hoa có th ể t ận d ụng bằng vỏ lon bia... Hàng ngày giáo viên, học sinh có thể su tầm thêm tranh ảnh sách báo v ề các loài cây, hoa, ngời, động vật ... để có thể minh hoạ cho trò chơi thêm sinh động hấp dẫn. Tóm lại tuỳ từng điều kiện hoàn cảnh mà ngời giáo viên có th ể linh ho ạt, ch ủ đ ộng sáng t ạo tổ chức trò chơi cho học sinh sao cho đạt hiệu quả, yêu cầu cần giáo dục. 2] Giải pháp khắc phục những vớng mắc từ phía học sinh. Theo phơng pháp dạy học mới thì học sinh là ngời chủ động lĩnh hội kiến thức dựa trên sự hớng dẫn của giáo viên. Tuy nhiên trong khi tổ chức trò chơi cho học sinh tôi thấy các em còn rất nhút nhát, thi ếu t ự tin. Đây chính là hạn chế chủ yếu của các em học sinh vùng nông thôn vì s ự hi ểu bi ết, v ốn t ừ của các em không nhiều, các em ít có điều kiện ti ếp xúc v ới tranh ảnh, sách báo. Đ ể kh ắc phục hạn chế ấy, ngay từ khi nhận lớp [đầu năm học] tôi làm công tác điều tra cơ bản, l ấy thông tin từng hoàn cảnh gia đình, đi ều kiện sống c ủa t ừng h ọc sinh, tìm hi ểu tính cách, cá tính, trình độ năng lực, khả năng hiểu biết của các em, sau đó phân lo ại đ ể có các cách khác nhau giúp đỡ học sinh. Trong quá trình giảng dạy, tôi cố gắng dạy t ốt t ất c ả các môn h ọc, thành lập tủ sách măng non của lớp [do học sinh đóng góp]. Nh ờ v ậy các em đã đ ợc b ổ sung rất nhiều kiến thức nâng dần trình độ hiểu biết về mọi mặt. Tôi thờng xuyên gần gũi trò chuyện với các em và đặc biệt quan tâm đến hai đối tợng học sinh. M ột là h ọc sinh có cá tính mạnh, hai là những học sinh còn e dè nhút nhát trong các ho ạt động. Với đ ối t ợng m ột: Bên cạnh những việc nêu lên những điểm tốt của học sinh này là nhanh nhẹn, ho ạt bát, hăng hái 6
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý trong các hoạt động, thì giáo viên phải rèn cho học sinh thói quen ho ạt đ ộng có n ề n ếp, tr ật t ự. ở những học sinh còn nhút nhát, tôi thờng xuyên quan tâm, trò chuyện g ợi m ở, đ ộng viên khích lệ học sinh nói lên ý kiến của bản thân. Nh vậy trong khi tổ chức trò chơi học tập môn Đạo đức ngời giáo viên c ần phải đ ộng viên, khuyến khích tạo điều kiện cho tất cả mọi đối tợng học sinh đều đ ợc tham gia ch ơi. L ựa chọn trò chơi, lựa chọn các yêu cầu phù hợp, vừa sức với từng đ ối t ợng h ọc sinh sao cho sau trò chơi mỗi học sinh đều đợc học, đều nhận đợc ở đó những kiến thức, những n ội dung mang ý nghĩa giáo dục. 3] Giải pháp khắc phục những vớng mắc từ phía giáo viên Một trong những nguyên nhân khiến ngời giáo viên ngại, lúng túng không muốn tổ chức trò chơi trong giờ học đạo đức là vì: Trình độ chuyên môn nghiệp vụ, vốn hiểu biết còn hạn chế, tâm lý ngại đổi mới về phơng pháp giảng dạy của một số giáo viên nhất là những giáo viên đã đợc đào tạo lâu năm. Một số giáo viên không biết tổ chức trò chơi vào lúc nào trong giờ học, thiết kế trò chơi đảm bảo các yêu cầu gì và cách thức tổ chức ra sao. 3.1/ Không ngừng nâng cao nhận thức, tự h ọc h ỏi trau d ồi ki ến th ức và trình đ ộ chuyên môn nghiệp vụ. Để đáp ứng với yêu cầu của xã hội hiện nay, tôi nghĩ mỗi ngời giáo viên chúng ta cần phải có nhận thức đúng đắn về việc đổi mới phơng pháp dạy học. Chúng ta cần phải nhanh chóng tiếp cận với các phơng pháp hiện đại, kết hợp hài hoà với các phơng pháp truyền thống để áp dụng vào từng nội dung bài giảng cho phù hợp với nội dung chơng trình đang đợc đổi mới và thực tế hiện nay: - Ngời giáo viên phải tích cực học hỏi trau d ồi ki ến th ức cho b ản thân. Ki ến th ức c ủa m ỗi trò chơi đạo đức là kiến thức tổng hợp về tự nhiên, xã hội, pháp lu ật, v ề th ế gi ới xung quanh. Chính vì vậy mà ngời giáo viên phải am hiểu và có ki ến th ức nh ất đ ịnh v ề nh ững v ấn đ ề cần cung cấp cho học sinh. - Không ngừng học hỏi, trau dồi chuyên môn nghi ệp v ụ qua sách báo và các ph ơng ti ện thông tin khác. Thờng xuyên cập nhật các thông tin có liên quan c ần thi ết cho gi ảng d ạy. Mạnh dạn trao đổi với đồng nghiệp những vấn đề còn vớng mắc đ ể cùng nhau tháo g ỡ. Trong khi tổ chức trò chơi cho học sinh giáo viên cần quan sát, ki ểm nghi ệm t ự đúc rút ra những kinh nghiệm để áp dụng cho những năm học tiếp theo. 3.2/ Cách lựa chọn, tổ chức trò chơi môn Đạo đức ở lớp 1, 2, 3. 7
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý a] Lựa chọn xem nên tổ chức trò chơi vào lúc nào trong tiết dạy. Trong giờ học đạo đức với đặc trng của môn học ngời giáo viên có th ể t ổ ch ức trò ch ơi vào bất cứ lúc nào, tuỳ từng nội dung bài học có th ể là kh ởi đ ộng, gi ới thi ệu bài, có th ể đ ể h ọc sinh tìm hiểu bài, phát hiện nội dung bài học hoặc có thể để c ủng c ố, khắc sâu ki ến th ức cho học sinh. Tuy nhiên thờng thì chúng ta lựa chọn, tổ chức trò ch ơi ở cu ối ti ết 2, ph ần c ủng c ố bài học. Sau khi học sinh đã nỗ lực tự giác giải quyết các nhiệm vụ c ủa bài học, n ếu giáo viên chuyển sang một hình thức học tập mới [trò chơi] thì các em s ẽ đ ợc chuy ển t ừ tr ạng thái "căng thẳng" sang một trạng thái "hng phấn" phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. b] Khi thiết kế trò chơi cần phải đảm bảo các nguyên tắc sau: * Thiết kế nội dung trò chơi: - Phải đảm bảo tính giáo dục, phù hợp với chủ đề giáo dục đạo đức cho học sinh. - Đảm bảo yêu cầu phổ cập, nghĩa là trò chơi phù h ợp v ới năng l ực và trình đ ộ c ủa m ọi h ọc sinh với sức khoẻ của các em. Bởi vì, nếu trò chơi quá khó thì học sinh sẽ không thể thực hi ện đợc; còn nếu quá đơn giản thì học sinh sẽ nhàm chán, không muốn chơi. - Đảm bảo tính hấp dẫn đối với học sinh thu hút đợc nhiều h ọc sinh tham gia ch ơi, t ạo đ ợc không khí thi đua, sôi nổi hào hứng trong lớp học. - Trò chơi phải phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực ti ễn c ủa lớp h ọc, tr ờng h ọc [v ề qu ỹ thời gian, về không gian, về các phơng tiện cần thiết cho trò chơi] - Đảm bảo an toàn, không gây nguy hiểm cho học sinh. * Thiết kế đồ dùng, thiết bị phục vụ cho trò chơi. Các đồ dùng thiết bị phục vụ cho trò chơi phải đảm bảo các nguyên tắc sau: - Tiện dụng [dễ sử dụng]. - Dễ làm [ai cũng có thể làm đợc, làm nhanh]. - Rõ ràng, đẹp mắt, nổi bật nội dung trò chơi. - Tiết kiệm [sử dụng đợc nhiều lần, làm bằng các vật liệu dễ kiếm, rẻ tiền...]. * Tổ chức trò chơi phải đảm bảo các nguyên tắc. - Nguyên tắc 1: Bảo đảm cho học sinh hiểu rõ yêu cầu, nội dung và cách th ức t ổ ch ức trò chơi. Yêu cầu đối với trò chơi có tác dụng định hớng đối v ới toàn b ộ quá trình t ổ ch ức trò ch ơi, nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục của bài đạo đức tơng ứng. 8
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý Nội dung trò chơi giúp cho học sinh biết cần làm những gì và cách thức tổ chức trò ch ơi giúp cho học sinh cần phải làm nh thế nào trong khi ch ơi: T ừ đó h ọc sinh s ẽ th ực hi ện trò ch ơi đ ợc đúng hớng, với nội dung đầy đủ, với cách thức hoạt động phù h ợp. Vì v ậy tr ớc khi ch ơi tôi thờng giải thích rõ ràng những yêu c ầu cần đạt , n ội dung và cách th ức ho ạt đ ộng c ần th ực hiện. Bởi nếu không thì các em sẽ tiến hành chơi một cách vô ý thức, tuỳ ti ện và không thu đợc kết quả giáo dục mong muốn. - Nguyên tắc 2: Bảo đảm phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của h ọc sinh trong quá trình tổ chức chơi. Học sinh không những là đối tợng c ủa hoạt động dạy cũng nh c ủa ho ạt đ ộng giáo d ục mà điều quan trọng hơn, các em là chủ thể nhận thức vì vậy trong quá trình tổ chức trò ch ơi, tôi thờng quan tâm đến các mức độ tham gia của học sinh từ thấp đến cao: + Giáo viên chọn, hớng dẫn và tổ chức trò chơi. + Giáo viên chọn và hớng dẫn trò chơi, còn học sinh tự tổ chức trò chơi. + Giáo viên chọn trò chơi, còn học sinh tự nghiên cứu và tự tổ chức trò chơi. + Học sinh tự chọn, tự hớng dẫn và tổ chức trò chơi. - Nguyên tắc 3: Đảm bảo tổ chức trò chơi đợc tự nhiên,không gò ép. Khi tổ chức các trò chơi tôi thờng giúp học sinh tham gia m ột cách t ự nhiên không gò ép, thờng là các em nhập vai thành công. Nhờ sự nhập vai thành công này, các em đ ợc vui ch ơi thoải mái, dễ dàng thể nghiệm những chuẩn mực hành vi đạo đức đã đợc học. - Nguyên tắc 4: Bảo đảm luân phiên các trò chơi một cách hợp lý. ở học sinh Tiểu học, khả năng chú ý có chủ định và hứng thú cha th ật b ền v ững. Do đó tôi không tổ chức một trò chơi quá dài mà căn cứ vào yêu cầu giáo d ục c ủa t ừng ch ủ đi ểm, căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của học sinh để lựa ch ọn trò ch ơi thích h ợp, đ ể có th ể luân phiên nhau giúp học sinh chuyển hớng chú ý và hứng thú một cách hợp lý. - Nguyên tắc 5 : Bảo đảm tổ chức trò chơi với tinh thần thi đua đồng đội. Trong khi tổ chức cho học sinh chơi các trò ch ơi có tính ch ất đ ồng đ ội tôi luôn quan tâm đ ến yếu tố thi đua có chuẩn và thang đánh giá thành tích của cá nhân cũng nh thành tích chung c ủa đồng đội. Nhờ vậy luôn kích thích đợc tính tích cực phấn đấu c ủa m ỗi h ọc sinh vì thành tích b ản thân, vì thành tích đồng đội mà mình là một thành viên. Qua đó, vun đắp cho các em ý thức đồng đội, 9
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý tình bạn thân ái. * Quy trình lựa chọn và tổ chức trò chơi học tập môn đạo đức cho học sinh lớp 1,2,3 Trong quá trình tổ chức trò chơi cho học sinh tôi luôn tiến hành theo quy trình sau: * Giai đoạn thứ nhất: Lựa chọn trò chơi. Bớc 1: Phân tích yêu cầu giáo dục của chuẩn mực hành vi đạo đức. Bớc 2: Chọn thử trò chơi nào đó để phân tích nội dung và khả năng giáo dục của nó. Bớc 3: Đối chiếu nội dung và khả năng giáo dục của trờ chơi [vừa chọn th ử] v ới yêu c ầu giáo dục hành vi đạo đức. Nếu thấy không phù hợp thì trở lại bớc 2: Chọn thử trò ch ơi khác và ti ến hành l ại công vi ệc theo các bớc đã quy định. Nếu thấy phù hợp thì quyết định chọn trò chơi đã phân tích. * Giai đoạn thứ 2: Chuẩn bị tổ chức trò chơi. Bớc 4: Thiết kế giáo án. + Tên trò chơi. + Mục đích giáo dục của trò chơi: Qua trò chơi c ần đạt những yêu c ầu giáo d ục gì v ề tri thức, thái độ và hành vi? + Các phơng tiện phục vụ cho viêc tổ chức trò chơi [tuỳ thuộc vào trò chơi] nêu lên những phơng tiện vật chất. Ví dụ: Đối với trò chơi "đi tha, về chào" cần chuẩn bị áo cho bố, cho ông: khăn đội đầu, kim đan cho bà, cho mẹ ...] + Các giải thởng [nếu có]. + Nội dung trò chơi, các hoạt động cụ thể với cách tiến hành cụ thể. + Chuẩn và thang đánh giá, nếu cần ví dụ đối với trò ch ơi [hái hoa dân ch ủ] chu ẩn đánh giá là phần trả lời đúng, rõ ràng mạch lạc và thang đánh giá từ 1 đi ểm đ ến 10 đi ểm [M ục đích đ ể đánh giá thứ hạng của các đội] Bớc 5: Chuẩn bị thực hiện giáo án. - Chuẩn bị đầy đủ và có chất lợng các phơng tiện dạy học. - Phân công và hớng dẫn cho học sinh tập di ễn trớc [n ếu chuẩn b ị cho trò ch ơi s ắm vai hay trò chơi đóng kịch] . * Giai đoạn thứ 3 Bớc 6: Đặt vấn đề 10
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý - Nêu tên trò chơi và giải thích qua ý nghĩa của trò chơi - Nêu yêu cầu của trò chơi Bớc 7: Phổ biến luật chơi - Nêu rõ cách chơi , hiệu lệnh, phần việc và cách thức làm việc. - Nêu rõ cách cho điểm, đánh giá. - Công bố trọng tài [có thể là giáo viên cùng với học sinh trong lớp] Bớc 8: Tiến hành trò chơi. Hô hiệu lệnh dứt khoát cho các nhóm đồng lo ạt ti ến hành. Trọng tài chú ý quan sát, đi ều chỉnh, giúp đỡ các thành viên về cách chơi, kịp thời uốn nắn những lệch lạc. * Giai đoạn thứ 4: Kết thúc trò chơi Bớc 9: Trọng tài tập hợp học sinh để nhận xét, đánh giá chung [cá nhân và nhóm ho ặc t ổ] cho học sinh tham gia đánh giá. - Làm một số động tác th giãn [nếu chơi trò chơi vận động] - Tính tổng điểm của từng nhóm và công bố kết quả. Bớc 10: Tuyên dơng học sinh, đặc biệt là nhóm có cố gắng hơn. Trao phần thởng [nếu có] Lu ý: Không chê học sinh trong khi tiến hành tổ chức trò chơi. Để minh hoạ cho quy trình trên sau đây tôi xin nêu một số ví dụ về tổ chức trò chơi trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1 và lớp 2. Bắt đầu từ giai đoạn thứ hai. Ví dụ 1: Trò chơi trong bài “Em là học sinh lớp 1” [Đạo đức lớp 1] đợc tổ chức ở hoạt động 1 của tiết 1. Mục đích: Giúp học sinh nhớ tên nhau một cách vui vẻ. Bớc 1 : Chuẩn bị. Giáo viên chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm từ 6 đến 7 học sinh, đứng thành vòng tròn; một quả bóng bằng nhựa hoặc bằng giấy báo vo tròn. Bớc 2 : Nêu tên trò chơi. Trò chơi mang tên “Ném bóng” Bớc 3: Phổ biến luật chơi: Các nhóm đứng thành vòng tròn, bóng đợc truyền từ ngời này sang ngời khác một cách từ từ. Ai nhận đợc bóng phải nói to tên c ủa mình đ ể c ả l ớp nghe rõ. Sau khi cả nhóm đã lần lợt nhận đợc bóng thì đổi cách chơi. Lần này ngời ném bóng ph ải g ọi 11
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý đúng tên ngời đã ném bóng cho. Cứ nh vậy cho đến khi m ọi ngời trong nhóm đ ều đ ợc g ọi tên. Ai nói sai hoặc không nhớ tên bạn, sẽ phải nhảy lò cò một vòng. Giáo viên cử ra nhóm trọng tài gồm ba em. Bớc 4: Tiến hành trò chơi: Giáo viên tổ chức cho một nhóm làm m ẫu. Giáo viên rút kinh nghiệm và cho cả lớp tiến hành chơi thật. Giáo viên hô [có d ự l ệnh - đ ộng l ệnh] “Trò ch ơi – Bắt đầu”. Giáo viên cùng trọng tài quan sát và điều chỉnh cho các nhóm ho ạt đ ộng khẩn tr ơng, đúng luật. Bớc 5: Tổng kết trò chơi: Giáo viên đánh giá chung cả lớp và riêng từng nhóm. Giáo viên rút ra kết luận: Mỗi ngời đều có một cái tên. Trẻ em cũng có quyền có họ tên. Ví dụ 2: Trò chơi trong bài : “ Bảo vệ loài vật có ích” [Đạo đ ức l ớp 2] đ ợc ti ến hành ở ho ạt động 1 của tiết 2. Mục đích: Giúp học sinh có thêm hiểu biết về các loài vật và thêm yêu quý, g ần gũi v ới loài vật. Tạo không khí vui vẻ, sôi nổi trong giờ học. Bớc 1: Chuẩn bị: Nhắc học sinh su tầm trớc các bài hát nói về con v ật nh: Con chim vành khuyên; Con cò bé bé; Rửa mặt nh mèo; Chú ếch con; Chú voi con ở bản Đôn... Giáo viên chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm khoảng 10 em. Bớc 2 : Nêu tên trò chơi. Trò chơi mang tên: “Hát về các con vật” Bớc 3: Phổ biến luật chơi: Lớp chia thành 3, 4 nhóm, hai bàn quay m ặt vào nhau. Các nhóm cử đại diện lên bốc thăm hoặc oản tù tì để xác định th ứ t ự nhóm hát tr ớc, nhóm hát sau. Sau khi nhóm thứ nhất hát một đoạn của một bài hát nói về m ột con v ật nào đó thì nhóm th ứ hai phải tiếp tục hát ngay một đoạn của bài hát khác cũng nói về một con vật khác. R ồi ti ếp theo đến nhóm thứ 3 hát và nhóm thứ t. Sau đó lại quay lại nhóm thứ nhất hát, song không đ ợc hát lại bài hát mà đã có nhóm hát rồi. Nhóm nào không tìm ra bài hát khác đ ể hát ho ặc ph ản ứng chậm sẽ bị loại. Nhóm nào còn lại đến sau cùng, nhóm đó sẽ thắng cuộc. Bớc 4: Tiến hành trò chơi Giáo viên hô: “Trò chơi - Bắt đầu” Các nhóm bắt đầu thực hi ện. Giáo viên quan sát và nh ắc nhở học sinh chơi đúng luật. 12
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý Bớc 5: Tổng kết trò chơi: Giáo viên tổng kết đánh giá khen thởng cho nhóm thắng. Giáo viên rút ra kết luận: cuộc sống con ngời không th ể thi ếu các loài v ật có ích. Loài v ật không chỉ có lợi ích cụ thể, mà còn mang lại cho chúng ta ni ềm vui và giúp chúng ta hi ểu bi ết thêm nhiều điều kỳ diệu. III/ Kết quả Với những nỗ lực và cố gắng của bản thân,vận dụng m ột số kinh nghi ệm v ừa nêu vào vi ệc giảng dạy hơn ba năm qua. Tôi nhận thấy việc sử dụng phơng pháp tổ chức trò ch ơi h ọc t ập vào môn Đạo đức của bản thân đã đạt đợc một số kết quả nhất định cụ thể : - Học sinh đã ghi nhớ dợc dễ dàng, lâu bền các ki ến th ức c ần ghi nh ớ vì ở t ừng n ội dung trò chơi đã minh hoạ một cách sinh động cho các m ẫu hành vi đạo đ ức, nh ững m ẫu hành vi này đã tạo đợc những biểu tợng rõ rệt ở từng học sinh. - Học sinh đã biết cách thể hiện hành vi đúng ra ngoài th ực t ế cu ộc s ống vì trong các trò ch ơi học sinh đã đợc luyện tập những kỹ năng, những thao tác hành vi đạo đức. - Học sinh đã có khả năng tự quyết định cho mình cách ứng xử đúng phù h ợp trong m ột s ố tình huống. - Qua trò chơi học sinh có cơ hội để thử nghiệm những chuẩn mực hành vi. chính nhờ sự thể hiện này đã hình thành đợc ở học sinh niềm tin về chuẩn mực hành vi đã h ọc, t ạo ra đ ộng c ơ bên trong cho những hành vi ứng xử trong cuộc sống. - Học sinh đợc hình thành năng lực quan sát, đợc rèn luyện k ỹ năng nh ận xét, đánh giá hành vi của ngời khác là phù hợp hay không phù hợp với chuẩn mực đạo đức. - Khả năng giao tiếp giữa học sinh với giáo viên gi ữa các em v ới nhau đ ợc tăng c ờng h ơn. Các em đã mạnh dạn, tự tin hơn trong giáo tiếp… - Học sinh có hứng thú tích cực tham gia vào các ho ạt đ ộng h ọc tập cũng nh các ho ạt đ ộng tập thể khác. C – Kết luận Chuẩn bị tốt, biết kết hợp hài hoà giữa các yếu tố c ơ sở vật ch ất, trang thi ết b ị d ạy h ọc, hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh, tôi thi ết nghĩ vi ệc tổ ch ức trò ch ơi học tập vào môn học Đạo đức không còn là băn khoăn, v ớng m ắc c ủa ng ời giáo viên n ữa. Thông qua trò chơi việc rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh đợc tiến hành nh ẹ nhàng sinh 13
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý động. Học sinh đợc lôi cuốn vào quá trình luyện tập một cách tự nhiên, h ứng thú và có tinh thần trách nhiệm, đồng thời giải tỏa đợc những m ệt m ỏi căng th ẳng trong quá trình h ọc t ập. Giờ học đạo đức sẽ nhẹ nhàng hơn, không còn khô khan c ứng nh ắc n ữa. N ội dung giáo d ục mà giáo viên truyền đạt tới học sinh sẽ đợc các em tiếp thu dễ dàng hơn. 1] Bài học kinh nghiệm Để tổ chức tốt trò chơi trong giờ dạy đạo đức ở lớp 1, 2, 3 giáo viên cần: - Lựa chọn trò chơi cho phù hợp với nội dung bài, v ới yêu c ầu c ần giáo d ục. Trò ch ơi ph ải dễ tổ chức và thực hiện phù hợp với đặc điểm trình độ học sinh, v ới qu ỹ th ời gian v ới hoàn cảnh, điều kiện thực tế của lớp học đồng thời phải không gây nguy hiểm cho học sinh. - Khi tổ chức cho học sinh chơi giáo viên phải ph ổ bi ến rõ lu ật ch ơi đ ể h ọc sinh n ắm đ ợc quy tắc và nhắc nhở học sinh tôn trọng luật chơi. - Phải quy định rõ thời gian, địa điểm chơi. - Giáo viên cần phải phát huy tính tích c ực, ch ủ đ ộng sáng t ạo c ủa h ọc sinh, t ạo đi ều ki ện cho mọi học sinh tham gia tổ chức, điều khiển tất cả các khâu: Từ chuẩn bị, tiến hành trò chơi đến đánh giá sau khi thực hiện xong. - Trò chơi phải đợc luân phiên thay đổi m ột cách hợp lý, đ ể không gây nhàm chán cho h ọc sinh. - Sau khi chơi, giáo viên cần cho học sinh thảo luận đ ể nhận ra ý nghĩa giáo d ục c ủa trò chơi. Trên đây là một số điểm quan trọng mà ngời giáo viên cần lu ý khi tổ chức trò ch ơi h ọc t ập môn đạo đức ở lớp 1, 2, 3. Điều này bản thân tôi đã đúc rút đợc qua thực tế. tôi nghĩ nếu chúng ta thực hiện tốt những điểm cần lu ý trên thì chắc chắn ch ất l ợng c ủa m ỗi trò ch ơi nói riêng và chất lợng giáo dục môn Đạo đức nói chung sẽ đạt kết quả tốt . 2] Những vấn đề còn tồn tại Bên cạnh những kết quả đã đạt đợc ở trên, trong quá trình tổ ch ức trò ch ơi cho h ọc sinh các lớp tôi phụ trách tôi thấy còn một số hạn chế : - Do điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy h ọc còn thi ếu th ốn nên m ột s ố trò ch ơi, giáo viên không có điều kiện để tổ chức. - Mặc dù các em đợc luyện tập những kỹ năng, những thao tác hành vi đạo đ ức trong các gi ờ học, song việc thể hiện các hành vi đúng ở ngoài th ực t ế cu ộc s ống còn nhi ều h ạn ch ế. M ột 14
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý số em vẫn còn thấy ngợng ngùng xấu hổ khi nói lời “cảm ơn, xin lỗi”... - Khả năng giao tiếp, diễn đạt của học sinh còn hạn chế cha thực sự mạnh dạn, tự tin... 3] Đề xuất kiến nghị Chúng tôi là những giáo viên trực tiếp đứng lớp, rất mong các c ấp, các ngành quan tâm, đ ầu t nhiều hơn nữa cho các trờng về cơ sở vật chất, trang thi ết bị dạy h ọc. Về phía ngành xin đ ề nghị tạo điều kiện cho chúng tôi tham quan, học tập một số trờng điển hình hay m ở h ội ngh ị, hội thảo bàn về vấn đề đổi mới phơng pháp giảng dạy để chúng tôi có đi ều kiện nâng cao năng lực chuyên môn học tập đổi mới phơng pháp giảng dạy . Trên đây là tất cả những kinh nghiệm mà tôi đã tích lu ỹ đ ợc trong vi ệc t ổ ch ức trò ch ơi môn đạo đức ở lớp 1, 2, 3. Với khuôn khổ hạn hẹp của sáng kiến rất mong nhận đ ợc ý ki ến đóng góp của các nhà chuyên môn, các bạn đồng nghi ệp bổ xung vào bài vi ết này đ ể hoàn thi ện hơn. Tháng 03 năm 2007 15
Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3 Tiểu học Đức Lý 16

Page 2

YOMEDIA

Tiểu học thì giáo dục đạo đức cho trẻ không thể nào là thuyết giảng hay, nhồi nhét các bài học đạo đức mà cần phải sử dụng nhiều phương pháp. Một trong những phương pháp đạt hiệu quả cao trong tiết học đạo đức là phương pháp tổ chức trò chơi cho học sinh.

25-02-2014 861 118

Download