PHẢN ỨNG HÓA HỌC
I. LÝ THUYẾT.
1. Định nghĩa
- Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này sang chất khác.
- Chất bị biến đổi trong phản ứng là chất phản ứng hay chất tham gia.
- Chất mới sinh ra là sản phẩm.
- PT chữ của phản ứng hóa hoc:
Tên các chất tham gia → Tên các sản phẩm.
- Cách đọc phương trình chữ của PƯHH:
- Dấu “+” ở trước phản ứng đọc là “tác dụng với” hay “phản ứng với”
- Dấu “+” sau phản ứng đọc là “và”
- Dấu “→” đọc là “tạo thành” hay “tạo ra” hoặc “phân hủy ra”
VD1: Hãy đọc các phương trình chữ sau:
a. Sắt + lưu huỳnh → Sắt [II] sunfua.
“Sắt tác dụng với lưu huỳnh tạo thành sắt hai sunfua”
b. Đường → nước + than
“Đường phân hủy thành nước và than”
c. Than + oxi → khí cacbonic
“Than phản ứng với oxi tạo thành khí cacbonic”
d. Kẽm + axit → Kẽm clorua + khí hiđro
“Kẽm tác dụng với axit tạo ra kẽm clorua và khí hiđro”
VD2. Hãy viết phương trình chữ khi cây nến cháy [biết nến là parafin]?
Hướng dẫn: Parafin + oxi → cacbonic + nước
- Trong quá trình phản ứng lượng chất tham gia giảm dần còn lượng chất sản phẩm tăng dần.
2. Diễn biến của phản ứng hóa hoc
Từ sơ đồ phản ứng hóa học giữa hiđro và oxi tạo thành nước ta thấy : Trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.
Lưu ý:
- Nếu có đơn chất kim loại tham gia phản ứng thì sau phản ứng nguyên tử kim loại phải liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác.
- Nếu đơn chất là kim loại thì nguyên tử kim loại sẽ tham gia phản ứng.
3. Điều kiện để có phản ứng hóa học xảy ra
- Chất tham gia phản ứng tiếp xúc nhau.
- Có thể cần có nhiệt độ.
- Có thể cần xúc tác thích hợp.
4. Dấu hiệu có thể nhận biết phản ứng hóa học xảy ra.
- Có thể thay đổi màu sắc, trạng thái, mùi.
- Tỏa nhiệt, thu nhiệt hoặc phát sáng.
- Tạo ra kết tủa, bay hơi, hoặc đổi màu.
II. BÀI TẬP VẬN DỤNG
Bài 1. Điện từ [cụm từ] thích hợp và chỗ trống trong các câu sau:
a. ……….là qúa trình biến đổi chất này thành chất khác. Trong phản ứng: chất ………….được gọi là………còn chất mới sinh ra được gọi là……
b. Trong quá trình phản ứng lượng ………..giảm dần còn lượng ……………tăng dần.
c. Trong phản ứng hóa học chỉ có…………giữa các nguyên tử thay đổi.
d. Phương trình chữ: Tên các chất tham gia →………….
Bài 2. Cho hình dưới đây là sơ đồ tượng trưng cho phản ứng giữa khí Hiđro [H2] và khí Clo [Cl2] tạo ra axit clohiđric [HCl]. Hãy cho biết:
- Liên kết giữa nhưng nguyên tử trong phân tử nào bị tách rời?
- Phân tử nào được tạo ra?
a. Vì sao nói được: khi chất có phản ứng chính là phân tử phản ứng [nếu đơn chất kim loại thì nguyên tử phản ứng].
b. Trong một phản ứng chỉ xảy ra sự thay đổi gì? Kết quả là gì?
Bài 3.
a. Tại sao nói: khi chất có phản ứng chính là phân tử phản ứng [nếu đơn chất kim loại thì nguyên tử phản ứng]
b. Trong một phản ứng hóa học xảy ra sự thay đổi gì? Kết quả là gì?
Bài 4. Ghi lại phương trình chữ của phản ứng xảy ra khi cây nến cháy. Cho biết tên các chất tham gia và sản phẩm trong phản ứng này?
Bài 5. Hãy điền các từ có sẵn sau vào chỗ trống còn thiếu để thu được đáp án đúng .
Rắn, lỏng, hơi, phân tử , nguyên tử
“Trước khi cháy chất parafin ở thể…….còn khi cháy ở thể……… Các ………..parafin phản ứng với các…..khí oxi”
Bài 6. Bỏ quả trứng vào dung dịch axit clohiđric thấy sủi bọt ở vỏ trứng. Biết rằng axit clohđric đã tác dụng với canxi cacbonat [chất này có trong vỏ trứng] tạo ra canxi clorua [chất này tan], nước và khí cacbon đioxit thoát ra. Hãy chỉ ra dấu hiệu để nhận biết có phản ứng xảy ra. Ghi lại phương trình chữ của phản ứng?
LỜI GIẢI
Bài 1.
a. Hiện tượng hóa học là qua trình biến đổi chất này thành chất khác. Trong phản ứng: chất bị biến đổi được gọi là chất tham gia còn chất mới sinh ra được gọi là chất sản phẩm.
b. Trong quá trình phản ứng lượng chất tham gia giảm dần còn lượng chất sản phẩm tăng dần.
c. Trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi.
d. Phương trình chữ: Tên các chất tham gia → Tên các sản phẩm
Bài 2.
- Liên kết giữa những nguyên tử trong phân tử hiđro và clo bị tách rời.
- Phân tử axit clohđric được tạo ra.
Bài 3.
a. Khi chất có phản ứng chính là phân tử phản ứng [nếu đơn chất kim loại thì nguyên tử phản ứng] vì hạt hợp thành của hầu hết các chất là phân tử, mà phân tử thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của đơn chất. Đơn chất kim loại có hạt hợp thành là nguyên tử, nên nguyên tử tham gia phản ứng [tạo liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác].
b. Trong phản ứng hóa học chỉ xảy ra sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử. Kết quả là chất này biến đổi thành chất khác.
Bài 4. Phản ứng hóa học:
Parafin + oxi → khí cacbon đioxit + nước.
- Chất tham gia phản ứng: parafin, khí oxi.
- Sản phẩm: cacbon đioxit, hơi nước.
Bài 5.
“Trước khi cháy chất parafin ở thể rắn còn khi cháy ở thể hơi Các phân tử parafin phản ứng với các phân tử khí oxi”
Bài 6. Dấu hiệu để nhận biết phản ứng xảy ra là quả trứng sủi bọt, do khí cacbon đioxit thoát ra ngoài.
Phương trình phản ứng:
canxi cacbonat + axit clohiđric → muối canxi clorua + khí cacbon đioxit + nước
- Chất phản ứng: canxi cacbonat và axit clohiđric
- Sản phẩm: muối canxi clorua, khí cacbon đioxit và nước
Tất cả nội dung bài viết. Các em hãy xem thêm và tải file chi tiết dưới đây:
Luyện Bài tập trắc nghiệm môn Hóa lớp 8 - Xem ngay
>> Học trực tuyến lớp 9 và luyện vào lớp 10 tại Tuyensinh247.com. , cam kết giúp học sinh lớp 9 học tốt, hoàn trả học phí nếu học không hiệu quả.
Phản ứng hóa học là một quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác. Trong đó, chất ban đầu bị biến đổi trong phản ứng gọi là chất phản ứng hay chất tham gia. Chất mới tạo ta trong quá trình phản ứng chúng ta gọi là sản phẩm phản ứng hay gọi tắt là sản phẩm.
Phản ứng hóa học được thể hiện theo từng phương trình phản ứng và từng phương trình phản ứng hóa học được thể hiện bằng ký hiệu hóa học của nguyên tố hoặc công thức hóa học các chất mà hôm trước các em đã tìm hiểu. Nếu em nào chưa rõ, hãy xem lại bài viết Công Thức Hóa Học ngay nhé.
Nhưng để đơn giản, các em hãy tìm hiểu qua phương trình hóa học bằng chữ bên dưới đây trước nhé.
| Tên chất phản ứng | Tên chất sản phẩm | ||
| Ví dụ | Hidro + Oxi | → | Nước |
| Cách đọc | Hidro tác dụng với Oxi ở nhiệt độ cao tạo thành nước | ||
| Ví dụ | Nhôm + Oxi | → | Nhôm [III] Oxit |
| Cách đọc | Kim loại Nhôm tác dụng với Oxi tạo thành hợp chất Nhôm [III] Oxit |
Thứ 2: Khi chất tham gia phản ứng không hết mà sau khi phản ứng vẫn còn thì đây thuộc kiểu phản ứng thuận nghịch. Trong phản ứng này, khi chất tham gia phản ứng tạo thành sản phẩm nào đó và sản phẩm nào đó phân hủy lại thành chất tham gia thì khi đó gọi là cần bằng phản ứng được thiết lập.
II. Diễn biến của phản ứng hóa học
Trong bài số 6 các em đã được học về phân tử. Chúng chính là hạt đại diện cho chất, thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất. Nhưng các em cần biết một điều quan trọng là khi phản ứng xảy ra chính là các phân tử tương tác với nhau và khi đó người ta nói phản ứng giữa các chất chính là thể hiện tương tác giữa các phân tử. Trong hình bên dưới chính là mô tả quá trình xảy ra phản ứng khi cho khí H2 và khí O2 tác dụng với nhau ở nhiệt độ cao.Các em hãy quan sát kỳ hình bên dưới và theo dõi nội dung về quá trình phản ứng nhé.
Vậy, trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác..
III - Khi nào phản ứng hóa học xảy ra ?
1. Các chất tiếp xúc trực tiếp với nhau
Để xảy ra phản ứng hóa học thì các chất phải trực tiếp tiếp xúc với nhau. Ở đây, chúng tôi nói về những trạng thái của chất khi tham gia phản ứng là Rắn, Lỏng, Khí. Vậy có các trường hợp nào xảy ra phản ứng mà các chất tiếp xúc trực tiếp với nhau ? a. Chất rắn tiếp xúc với chất rắn Khi cho một tý bột sắt trộn lẫn bột lưu huỳnh rồi cho phản ứng ở nhiệt độ cao. Sau phản ứng thu được FeS là chất rắn Phương trình phản ứng hóa học như sau: Fe + S => FeS b. Chất rắn tiếp xúc với chất lỏng Ở trường hợp này thì có rất nhiều, một trong những ví dụ mà các em nên nhớ ngay từ bây giờ đó chính là cho kim loại tác dụng được với axit vào trong dung dịch axit. Đó chính là trường hợp chất rắn tiếp xúc trực tiếp với chất lỏng để quá trình phản ứng xảy ra.Một ví dụ về trường hợp này được minh họa bởi phản ứng thả thanh sắt vào dung dịch Axit Clohydric [Dư] khi phản ứng xảy ra chúng ta sẽ thấy thanh sắt tan dần và có bọt khí sủi lên. Đợi sau khi quá trình phản ứng kết thúc đó là lúc thanh sắt tan hoàn toàn và không còn bọt khí sủi lên nữa. Sau phản ứng chúng ta chỉ có được một dung dịch đồng nhất mà thôi.
c. Chất rắn tác dụng với chất khí Trường hợp chất rắn tác dụng với chất ở trạng thái khí hoặc hơi cũng không hề hiếm trong tự nhiên, cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Khi chất ở trạng thái rắn thường chúng ta sẽ nung nóng chất rắn trước sau đó sẽ dẫn một luồng khí đi qua để phản ứng có thể xảy ra.Hãy quan sát vào hình bên dưới đây nào
Cho từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch FeCl3 ta thấy có hiện tượng kết tủa màu nâu đỏ. Hình ảnh kết tủa các em có thể quan sát màu sắc ở bên dưới
NaOH + FeCl3 => Fe[OH]3 + NaCl
f. Chất khí tiếp xúc trực tiếp với chất khí Để phản ứng hóa học xảy ra, chúng ta sẽ cho hai chất khí vào với nhau và tạo điều kiện thích hợp để phản ứng hóa học có thể xảy ra. Một trong những ví dụ các em đã được biết đến chính là cho khí H2 tác dụng với khí Oxi ở nhiệt độ cao tạo thành nước. Phản ứng khí hidro và khí oxi gây nổ mạnh, do vậy khi thực hiện thí nghiệm các em cần chú ý điều này.
Phương trình phản ứng được thể hiện như sau:
Như vậy, chúng ta vừa tìm hiểu xong về phần lỳ thuyết các chất phản ứng được tiếp xúc trực tiếp với nhau. Qua những ví dụ bên trên, các em có thể thấy rằng để xảy ra được phản ứng hóa học đôi khi chúng ta phải "Mồi" thêm gì đó nữa ví dụ như Nhiệt Độ chẳng hạn. Do vậy, điều kiện tiếp theo sẽ cần các em ghi nhớ để trang bị kiến thức hóa học khi học tập lâu dài sau này.
2. Cần cung cấp nhiệt lượng đến mức độ nào đó
Mỗi phản ứng hóa học xảy ra, chúng ta đều phải quan tâm tới điều kiện của phản ứng xảy ra là gì. Khi có đủ điều kiện đó thì phản ứng mới có thể xảy ra và điều kiện ở đây chính là nhiệt độ. Trong phản ứng giữa H2 và O2, đầu tiên chúng ta cần phải cung cấp một nhiệt lượng nhất định để mồi cho phản ứng xảy ra. Khi phản ứng xảy ra rồi, chúng sẽ tự cung cấp nhiệt độ do vậy chúng ta không cần phải cung cấp cho cả quá trình phản ứng.
Tuy nhiên, một vài phản ứng vẫn cần chúng ta cung cấp nhiệt độ trong suốt quá trình phản ứng ví dụ như phản ứng hidro khử đồng [II] oxit.
3. Chất xúc tác là quan trọng ?
Đúng như vậy, chất xúc tác đối với phản ứng hóa học là rất quan trọng. Chất xúc tác có vai trò là cầu nối, là kích thích cho các chất có thể tác dụng được với nhau nhanh hơn.
Lưu ý: Chất xúc tác không bị biến đổi sau khi phản ứng kết thúc.
IV - Làm thế nào nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra ?
Trong những bài trước, các em đã biết được nếu một phản ứng hóa học xảy ra có các thành phần trước phản ứng hóa học là chất tham gia, thành phần sau phản ứng hóa học là sản phẩm. Một điều nữa để nhận biết được khi nào xảy ra phản ứng hóa học đó chính là quá trình biến đổi chất này thành chất khác. Khi các em nắm được những kiến thức trên thì sẽ nhận biết được khi nào xảy ra phản ứng hóa học đơn giản hơn bao giờ hết.
1. Nhận biết phản ứng hóa học dựa vào chất tham gia ?
Chúng ta có thể nhận biết được phản ứng hóa học có xảy ra hay không khi quan sát chất tham gia. Khi xảy ra phản ứng hóa học, chất tham gia sẽ có sự biến đổi mà quá trình biến đổi này ở mỗi chất là khác nhau. Sự biến đổi ở đây có thể về trạng thái: Thay đổi trạng thái Rắn => Lỏng => Khí và ngược lại. Một số tính chất của chất cũng có sự biến đổi như màu sắc . . . đó là những dấu hiệu giúp chúng ta quan sát được chất tham gia mà dự đoán có phản ứng hóa học xảy ra hay không.
2. Nhận biết phản ứng hóa học dựa vào sản phẩm ?
Chúng ta có thể nhận biết được vì khi có phản ứng hóa học xảy ra thì chất mới tạo thành có những tính chất mà chúng ta có thể quan sát được như thay đổi về trạng thái [Thường là từ trạng thái Lỏng => trạng thái Rắn hoặc Khí] màu sắc, mùi vị . . .
3. Quá trình biến đổi ?
Khi phản ứng hóa học xảy ra chính là quá trình biến đổi các chất, dựa vào tính chất của chất tham gia và sản phẩm mà chúng ta thấy được những quá trình biến đổi giữa các chất từ đó biết được khi nào phản ứng hóa học xảy ra.
Lưu ý: Bài viết trên chỉ mang tính chất tham khảo, hãy học tập thêm để nâng cao kỹ năng dự đoán nhé :D :D :D
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn