Ảnh minh họa
Xem xét không thực hiện xét tuyển sớm
Trong kỳ tuyển sinh năm 2022, có 30% thí sinh trúng tuyển theo phương thức xét tuyển sớm đăng ký theo nguyện vọng khác nguyện vọng 1; có 35% thí sinh trúng tuyển theo phương thức xét tuyển sớm, còn lại không muốn vào các ngành thí sinh đã được công bố trúng tuyển sớm; có 72% thí sinh đã trúng tuyển thẳng tiếp tục lựa chọn đăng ký xét tuyển mà không xác nhận nhập học ngay.
Theo TS Nguyễn Đức Nghĩa, nguyên Phó Giám đốc Đại học Quốc gia TP HCM, kỳ tuyển sinh năm 2022 có các quy định liên quan đến xét tuyển lọc ảo chung tất cả các phương thức, mỗi thí sinh chỉ được xét trúng tuyển một nguyện vọng duy nhất. Các quy định tuyển sinh thay đổi khá nhiều, thể hiện ở việc thí sinh phải đăng ký xét tuyển đại học đến 4 lần [lần 1 đăng ký khi dự thi tốt nghiệp để nhận mã code, một lần đăng ký xét tuyển tại trường, một lần đăng ký xét tuyển trên hệ thống và một lần nộp lệ phí xét tuyển]. Các quy chế tuyển sinh được ban hành khá muộn [6/6], hướng dẫn thực hiện quy chế được ban hành sau đó 3 tuần trong khi các phương thức xét tuyển sớm của hầu hết các trường trường đã triển khai trước đó 3 tháng.
Các chuyên gia tư vấn tuyển sinh cho rằng, để kỳ tuyển sinh năm 2023 và các năm sau được diễn ra thuận lợi, Bộ Giáo dục và Đào tạo [GD-ĐT] cần sớm ban hành quy chế cũng như giữ tính ổn định, lâu dài.
Theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023 chuẩn bị sớm, đầy đủ các điều kiện để tổ chức; xây dựng các phương án đảm bảo an ninh, an toàn và dự phòng để xử lý các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình tổ chức thi. Theo đó, Bộ GD-ĐT tiếp tục chỉ đạo và thực hiện nâng cấp, bổ sung chức năng cần thiết khác của phần mềm, nâng cấp đường truyền Hệ thống, tăng cường các giải pháp để kiểm tra các thông tin thí sinh nhập lên hệ thống nhằm giảm thiểu sai sót, nhầm lẫn có tính logic. Bộ cũng hướng dẫn các cơ sở đào tạo [CSĐT] rà soát các phương thức xét tuyển hiệu quả, loại bỏ [không sử dụng] các phương thức không phù hợp, không hiệu quả, không đủ cơ sở khoa học, có thể gây nhiễu Hệ thống cũng như khó khăn, vướng mắc cho thí sinh.
Bộ GD-ĐT rà soát, cân nhắc để hoàn thiện quy trình tuyển sinh, trong đó có thể xem xét khuyến cáo các CSĐT không thực hiện việc xét tuyển sớm như năm 2022, mà tất cả các phương thức xét tuyển được tổ chức cùng thời điểm với đợt xét tuyển căn cứ kết quả thi tốt nghiệp THPT [tuyển sinh đợt 1].
Thay đổi cách tính điểm ưu tiên
Sau nhiều lần điều chỉnh, điểm ưu tiên đối tượng, khu vực vẫn luôn là chủ đề “nóng”. Do vậy, chính sách ưu tiên đối tượng, khu vực trong tuyển sinh năm 2023 sẽ giảm tuyến tính từ mức điểm gây mất công bằng đối với tổng ba môn thi THPT để xét tuyển vào đại học, cao đẳng. Điểm ưu tiên đối với thí sinh đạt tổng điểm từ 22,5 trở lên [khi quy đổi về điểm theo thang 10 và tổng điểm 3 môn tối đa là 30] được xác định theo công thức sau: Điểm ưu tiên = [[30 – Tổng điểm đạt được]/7,5] × Mức điểm ưu tiên quy định.
Trước đó, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết, qua phân tích dữ liệu thi và kết quả học tập, phổ điểm 4 khu vực tuyển sinh của thí sinh, Bộ đã nhận ra một số bất hợp lý trong việc cộng điểm ưu tiên khu vực. Đối với một số ngành có tính cạnh tranh cao, mức điểm cộng ưu tiên dẫu chỉ 0,25 hay 0,5 cũng đã tạo ra một lợi thế quá lớn về điểm xét tuyển, khi có những ngành chỉ hạ xuống 0,01 điểm thì số thí sinh đủ điều kiện trúng tuyển tăng lên rất nhiều.
Đây là nguyên nhân dẫn đến việc xảy ra một số tình huống điểm chuẩn 30, thậm chí trên 30 điểm ở một số ngành. Các thí sinh trúng tuyển đều được cộng ít nhất là 2,75 điểm ưu tiên, rất hiếm hoi có thí sinh khu vực 3, thậm chí có ngành không có thí sinh nào. Ông Sơn cũng cho rằng, với cách tính điểm ưu tiên hiện nay thì thí sinh khu vực 3 thực sự thiệt thòi. Do đó, điều chỉnh chính sách ưu tiên tuyển sinh là một trong những nội dung quan trọng của dự thảo Quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng ngành Giáo dục mầm non.
Theo dự thảo này, quy định điểm cộng ưu tiên khu vực trong xét tuyển đại học, cao đẳng chỉ áp dụng với thí sinh tốt nghiệp THPT năm nay. Còn những thí sinh đã tốt nghiệp THPT [thí sinh tự do] khi thi lại để lấy kết quả xét tuyển đại học, cao đẳng sẽ không được tính điểm ưu tiên khu vực như thí sinh khu vực 3.
Điểm ưu tiên được cộng thêm vào số điểm thi thực tế của thí sinh và là căn cứ để các trường xét trúng tuyển. Bản chất của cộng điểm ưu tiên là tạo sự công bằng cho các đối tượng/vùng miền khó khăn. Các chuyên gia giáo dục cho rằng, đây là một chính sách nhân văn cần có sự điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tiễn, công bằng với thí sinh.
- Tuyển sinh đại học năm 2022: Nhiều điểm mới có lợi hơn cho thí sinh
Theo đó, năm 2022, quy định cộng điểm ưu tiên vẫn được thực hiện như năm 2021 và các năm trước đó. Tuy nhiên, từ năm 2023, sẽ thay đổi cách tính điểm ưu tiên. Theo Bộ GD&ĐT, sự điều chỉnh này nhằm đảm bảo công bằng hơn giữa các nhóm thí sinh thuộc khu vực và đối tượng khác nhau.
Chính sách ưu tiên trong Dự thảo Quy chế tuyển sinh đại học, tuyển sinh cao đẳng ngành Giáo dục mầm non năm 2022 được quy định theo khu vực ưu tiên và đối tượng ưu tiên. Trong đó, về ưu tiên theo khu vực, mức điểm ưu tiên áp dụng cho khu vực 1 [KV1] là 0,75 điểm, khu vực 2 nông thôn [KV2-NT] là 0,5 điểm, khu vực 2 [KV2] là 0,25 điểm; khu vực 3 [KV3] không được tính điểm ưu tiên.
Khu vực tuyển sinh của mỗi thí sinh được xác định theo địa điểm trường mà thí sinh đã học lâu nhất trong thời gian học cấp THPT [hoặc trung cấp]; nếu thời gian học [dài nhất] tại các khu vực tương đương nhau thì xác định theo khu vực của trường học gần nhất. Tuy nhiên, từ năm 2023, thí sinh chỉ được hưởng chính sách ưu tiên khu vực theo quy định trong năm tốt nghiệp THPT [hoặc trung cấp] và một năm kế tiếp.
Về ưu tiên theo đối tượng chính sách, mức điểm ưu tiên áp dụng cho nhóm đối tượng UT1 [gồm các đối tượng 01 đến 04] là 2,0 điểm và cho nhóm đối tượng UT2 [gồm các đối tượng 05 đến 07] là 1,0 điểm; mức điểm ưu tiên cho những đối tượng chính sách khác [được quy định trong các văn bản pháp luật hiện hành] do Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quyết định.
Thí sinh thuộc nhiều diện đối tượng chính sách quy định chỉ được tính một mức điểm ưu tiên cao nhất. Các mức điểm ưu tiên được quy định tương ứng với tổng điểm 3 môn [trong tổ hợp môn xét tuyển] theo thang điểm 10 đối với từng môn thi [không nhân hệ số]; trường hợp phương thức tuyển sinh sử dụng thang điểm khác thì mức điểm ưu tiên được quy đổi tương đương.
Tuy vậy, bắt đầu từ năm 2023, điểm ưu tiên đối với thí sinh đạt tổng điểm từ 22,5 trở lên [khi quy đổi về điểm theo thang 10 và tổng điểm 3 môn tối đa là 30] được xác định theo công thức sau: Điểm ưu tiên = [[30 - Tổng điểm đạt được]/7,5] x Mức điểm ưu tiên quy định.
Bộ GD&ĐT cho biết, việc tính mức điểm ưu tiên được điều chỉnh từ năm 2023 nhằm tạo sự công bằng giữa các nhóm thí sinh thuộc các khu vực và đối tượng khác nhau. Qua thống kê điểm thi tốt nghiệp THPT của 3 năm qua, nhóm thí sinh không được cộng điểm ưu tiên [chiếm 25% tổng số thí sinh tốt nghiệp] luôn có phổ điểm tổng 3 môn cao hơn hẳn so với các nhóm thí sinh còn lại [nhóm được cộng điểm ưu tiên ở các mức độ khác nhau].
Sau khi cộng điểm ưu tiên theo quy định hiện tại, tỉ lệ thí sinh có tổng điểm 3 môn dưới 22,5 điểm của nhóm đã cộng điểm ưu tiên tiệm cận với nhóm thí sinh không được cộng điểm ưu tiên; điều này chứng tỏ việc cộng điểm ưu tiên đã tạo sự công bằng, gia tăng cơ hội tiếp cận giáo dục đại học cho những nhóm thí sinh có điều kiện khó khăn hơn.
Tuy nhiên, phân tích dữ liệu cũng cho thấy có sự bất hợp lý là tỉ lệ các thí sinh đạt điểm cao từ 22,5 điểm trở lên của nhóm được ưu tiên lại tăng vọt, cao hơn hẳn [ở nhiều mức điểm thậm chí tỉ lệ này cao gấp đôi] so với nhóm thí sinh không thuộc diện ưu tiên. Điều này dẫn tới sự mất công bằng khi các thí sinh tiếp cận, ứng tuyển vào các ngành, các trường có mức độ cạnh tranh cao; thậm chí dẫn tới hiện tượng một số ngành có điểm chuẩn tiệm cận 30 điểm.
Để khắc phục sự bất hợp lý nêu trên, đảm bảo sự công bằng trong toàn hệ thống, và có lộ trình áp dụng từ năm 2023, Quy chế đã quy định: Mức điểm ưu tiên khu vực và ưu tiên đối tượng đối với thí sinh đạt tổng điểm từ 22,5 điểm trở lên [trên tổng điểm 30 tối đa của mỗi tổ hợp 3 môn, tương đương 7,5 điểm trên thang điểm 10] được giảm tuyến tính [tới 30 điểm thì mức điểm ưu tiên bằng 0], cụ thể theo công thức: Mức điểm ưu tiên thí sinh được hưởng = [[30 - Tổng điểm đạt được của thí sinh]/7,5] x Tổng điểm ưu tiên được xác định thông thường.
Ví dụ, nếu lấy mốc 24 điểm, thì những thí sinh đạt từ 24 điểm/3 môn trở xuống vẫn sẽ được hưởng điểm ưu tiên như hiện nay. Nhưng nếu thí sinh đạt mức 25 điểm sẽ chỉ còn được hưởng 5/6 mức điểm ưu tiên, 27 điểm sẽ chỉ còn 3/6… Thí sinh 30 điểm thì không còn được điểm ưu tiên. Như vậy sẽ không có thí sinh có điểm xét vượt quá 30, các ngành điểm cao việc cạnh tranh sẽ công bằng hơn.
Cũng theo Bộ GD&ĐT, việc áp dụng chính sách xã hội là cần thiết, tuy nhiên tổng số thí sinh thuộc diện hưởng các ưu tiên khác nhau là rất lớn, chiếm tới 75% tổng số thí sinh tốt nghiệp hằng năm. Áp dụng chính sách ưu tiên là nhằm giúp tăng tính tiếp cận giáo dục và đào tạo bậc cao đối với các thí sinh ở vùng khó khăn và thuộc đối tượng yếu thế, tuy nhiên cũng cần đảm bảo sự công bằng, tránh để sự hỗ trợ đó lại làm nhóm thí sinh khác bị bất lợi và yếu thế.