Lịch sử ra đời và bản chất của tiền tệ? [CH62]
Hàng hoá là sự thống nhất của hai thuộc tính giá trị sử dụng và giá trị. Về mặt giá trị sử dụng, ta có thể nhận biết trực tiếp được bằng các giác quan. Nhưng về mặt giá trị, chúng ta thấy được trong hành vi trao đổi, nghĩa là trong mối quan hệ giữa các hàng hóa với nhau.
Chính vì vậy, thông qua sự nghiên cứu các hình thái biểu hiện của giá trị, qua các giai đoạn phát triển lịch sử, chúng ta sẽ tìm ra nguồn gốc phát sinh của tiền tệ, hình thái giá trị nổi bật và tiêu biểu nhất.
– Sự phát triển các hình thái giá trị
+ Hình thái giá trị giản đơn hay ngẫu nhiên:
* Ví dụ: 1 m vải = 10 kg thóc
* Gọi là giản đơn hay ngẫu nhiên, vì khi chế độ cộng sản nguyên thủy tan rã, trong thời kỳ ban đầu của trao đổi, hàng hóa bất kỳ, tỷ lệ trao đổi bất kỳ, miễn là hai chủ thể của hàng hóa đồng ý trao đổi.
* Vế trái của phương trình [1 m vải] tự nó không nói lên được giá trị của nó, giá trị của nó chỉ được biểu hiện và phải nhờ hàng hóa đứng đối diện với nó [10 kg thóc] nói hộ giá trị của nó, vì thế nó được gọi là hình thái tương đối.
Vế phải của phương trình [10 kg thóc] là hình thái vật ngang giá, vì giá trị sử dụng của nó được dùng để biểu hiện giá trị của hàng hóa khác [1 m vải]. Hình thái vật ngang giá là mầm mống phôi thai của tiền tệ.
* Nhược điểm của hình thái giá trị giản đơn hay ngẫu nhiên: trao đổi vật lấy vật, tỷ lệ trao đổi ngẫu nhiên, vật ngang giá chưa cố định, giá trị của một hàng hóa chỉ được phát hiện ở một hàng hóa nhất định khác với nó, chứ không biểu hiện ở mọi hàng hóa khác. Khi trao đổi hàng hóa phát triển cao hơn, có nhiều mặt hàng hơn. đòi hỏi giá trị của một hàng hóa phải được biểu hiện ở nhiều hàng hóa khác với nó. Do đó, hình thái giá trị giản đơn tự nó chuyển sang hình thái giá trị đầy đủ hay mở rộng.
+ Hình thái giá trị đầy đủ hay mở rộng:
* Khi lực lượng sản xuất phát triển hơn, sau khi có phân công lao động xã hội lần thứ nhất, chăn nuôi tách khỏi trồng trọt, trao đổi trở nên thường xuyên hơn, một hàng hoá này có thể quan hệ với nhiều hàng hoá khác. Tương ứng với giai đoạn này là hình thái giá trị đầy đủ hay mở rộng.
* Ví dụ:
* Đây là sự mở rộng hình thái giá trị giản đơn hay ngẫu nhiên. Trong ví dụ trên, giá trị của 1 m vải được biêu hiện ở 10 kg thóc hoặc 2 con gà hoặc 0,1 chỉ vàng. Như vậy, hình thái vật ngang giá đã được mở rộng ra ở nhiều hàng hoá khác nhau.
* Nhược điểm: trao đổi vật lấy vật, vật ngang giá chưa cố định…
+ Hình thái chung của giá trị:
* Với sự phát triển cao hơn nữa của lực lượng sản xuất và phân công lao động xã hội, hàng hoá được đưa ra trao đổi thường xuyên, đa dạng và nhiều hơn. Nhu cầu trao đổi do đó trở nên phức tạp hơn, người có vải muốn đổi thóc, nhưng người có thóc lại không cần vải mà lại cần thứ khác. Vì thế, việc trao đổi trực tiếp không còn thích hợp và gây trở ngại cho trao đổi. Trong tình hình đó, người ta phải đi con đường vòng, mang hàng hoá của mình đổi lấy thứ hàng hoá mà nó được nhiều người ưa chuộng, rồi đem hàng hoá đó đổi lấy thứ hàng hoá mà mình cần. Khi vật trung gian trong trao đổi được cố định lại ở thứ hàng hoá được nhiều người ưa chuộng, thì hình thái chung của giá trị xuất hiện.
* Ví dụ:
* Đến đây, tất cả các hàng hoá đều biểu hiện giá trị của mình ở cùng một thứ hàng hoá đóng vai trò là vật ngang giá chung.
* Nhược điểm: vật ngang giá chung chưa ổn định ở một thứ hàng hoá. Các địa phương khác nhau thì hàng hoá dùng làm vật ngang giá chung cũng khác nhau.
+ Hình thái tiền tệ:
* Khi lực lượng sản xuất và phân công lao động xã hội phát triển hơn nữa, sản xuất hàng hoá và thị trường ngày càng mở rộng, thì tình trạng có nhiều vật ngang giá chung làm cho trao đổi giữa các địa phương vấp phải khó khăn do đó dẫn đến đòi hỏi khách quan phải hình thành vật ngang giá chung thống nhất. Khi vật ngang giá chung được cố định lại ở một vật độc tôn và phổ biến thì xuất hiện hình thái tiền tệ của giá trị.
* Ví dụ:
* Trong lịch sử, lúc đầu có nhiều kim loại đóng vai trò tiền tệ, nhưng về sau được cố định lại ở kim loại quý: vàng, bạc và cuối cùng là vàng.
Sở dĩ bạc và vàng đóng vai trò tiền tệ là do những ưu điểm của nó như: thuần nhất về chất, dễ chia nhỏ, không hư hỏng, với một lượng và thể tích nhỏ nhưng chứa đựng một lượng giá trị lớn.
* Tiền tệ xuất hiện là kết quả phát triển lâu dài của sản xuất và trao đổi hàng hoá, khi tiền tệ ra đời thì thế giới hàng hoá được phân thành hai cực: một cực là các hàng hoá thông thường; còn một cực là hàng hoá [vàng; đóng vai trò tiền tệ, đại biểu cho giá trị. Đến đây giá trị các hàng hoá đã có một phương tiện biểu hiện thống nhất. Tỷ lệ trao đổi được cố định lại.
– Bản chất của tiền tệ
Tiền tệ là một hình thái giá trị của hàng hoá, là sản phẩm của quá trình phát triển sản xuất và trao đổi hàng hoá. Các nhà kinh tế trước C. Mác giải thích tiền tệ từ hình thái phát triển cao nhất của nó, bởi vậy đã không làm rõ được bản chất của tiền tệ. Trái lại, C. Mác nghiên ứu tiền tệ từ lịch sử phát triển của sản xuất và trao dổi hàng hoá, từ sự phát triển của các hình thái giá trị hàng hoá, do đó đã tìm thấy nguồn gốc và bản chất của tiền tệ.
Vậy, tiền tệ là hàng hoá đặc biệt được tách ra từ trong thế giới hàng hoá làm vật ngang giá chung thống nhất cho các hàng hoá khác, nó thể hiện lao động xã hội và biểu hiện quan hệ giữa những người sản xuất hàng hoá.
Tiền tệ là một hàng hóa đặc biệt vì:
+ Tiền tệ cũng có hai thuộc tính: giá trị và giá trị sử dụng. Giá trị của tiền tệ cũng do thời gian lao động xã hội cần thiết sản xuất ra vàng [bạc] quyết định. Giá trị sử dụng của tiền tệ làm môi giới trong mua bán và làm chức năng tư bản.
+ Là hàng hóa, tiền tệ cũng có người mua, người bán, cũng có giá cả [lợi tức]. Giá cả của hàng hóa tiên tệ cũng lên xuống xoay quanh quan hệ cung cầu.
+ Đóng vai trò làm vật ngang giá chung.
Bản chất, nguồn gốc của tiền là gì? 4 biểu hiện của giá trị bao gồm những hình thái nào? Đây là những thắc mắc hiện nay đang được rất nhiều người quan tâm. Nếu quý độc giả cũng là một trong số đó, hãy tham khảo chia sẻ dưới đây để giải đáp được băn khoăn nhé!
Bản chất và nguồn gốc của tiền được thể hiện thế nào?
Nguồn gốc của tiền thể hiện ở quá trình phát triển của hình thái giá trị trao đổi. Hay hiểu theo cách khác, đó là các hình thái biểu hiện của giá trị.
Bản chất của tiền là hàng hóa đặc biệt, được tách ra từ thế giới hàng hóa, làm vật ngang giá chung cho mọi loại hàng hóa
Bản chất của nó là hàng hóa đặc biệt, được tách ra từ thế giới hàng hóa, làm vật ngang giá chung cho mọi loại hàng hóa.
Tiền là thể lệ chung của giá trị, biểu hiện quan hệ giữa những người sản xuất hàng hóa. Hình thái biểu hiện của nó được trình bày qua 4 hình thái. Cụ thể thế nào, chúng ta hãy cùng tìm hiểu ở phần tiếp theo bạn nhé!
4 hình thái biểu hiện của giá trị
4 hình thái biểu hiện của giá trị bao gồm:
Hình thái ngẫu nhiên hay đơn giản
Khi xã hội nguyên thủy tan rã, hình thái này đã xuất hiện, chỉ thường gặp ở những mầm mống đầu tiên của trao đổi, khi các sản phẩm lao động biến thành hàng hóa trong hành vi đơn nhất và ngẫu nhiên.
Mặc dù ban đầu quan hệ trao đổi mang tính chất là ngẫu nhiên, nhưng nó sẽ dần dần trở thành quá trình xã hội thường xuyên, đều đặn thúc đẩy sản xuất hàng hóa và phát triển.
Hình thái mở rộng hay đầy đủ
Hình thái mở rộng hay đầy đủ xuất hiện trong thực tế, khi một sản phẩm lao động nào đó được trao đổi với nhiều loại hàng hóa khác một cách phổ biến, thông thường.
Tiền là thể lệ chung của giá trị, biểu hiện quan hệ giữa những người sản xuất hàng hóa
Đồng thời, tỷ lệ trao đổi cũng không còn mang tính chất ngẫu nhiên nữa, nó dần dần được lao động quy định ra. Bởi ngay từ đầu, người ta đã tạo ra những vật phẩm trên để mang trao đổi. Do đó, họ phải tính toán đến mức lao động đã hao phí khi thực hiện trao đổi.
Hình thái chung
Giá trị của tất cả hàng hóa đều được biểu hiện ở một loại hàng hóa có vai trò làm vật ngang giá chung hay vật ngang giá phổ biến.
Có nghĩa là các hàng hóa đều được đổi lấy vật ngang giá chung trước, sau đó mới đổi loại hàng cần dùng. Vì vậy, vật ngang giá chung trở thành phương tiện, môi giới trong trao đổi hàng hóa.
Tuy nhiên, vật ngang giá chung ở hình thái này chưa cố định ở một loại hàng hóa nào cả. Vì vậy, bất kỳ hàng hóa nào cũng có thể ở hình thái đó, miễn là nó được tách ra để sử dụng làm vật ngang giá chung.
Hình thái tiền
Tại đây, giá trị của tất cả các loại hàng hóa đều được biểu hiện ở 1 hàng hóa đóng vai trò tiền tệ là vàng. Ban đầu, nó có nhiều loại hơn như: vỏ sò, lông cừu,... nhưng dần dần vai trò của tiền tệ được chuyển sang kim loại quý hiếm như: đồng, bạc, vàng.
Tiền là loại hàng hóa rất đặc biệt, nó được tách ra để làm vật ngang giá chung cho mọi loại hàng hóa. Tóm lại, sự phát triển lâu dài của sản xuất và trao đổi hàng hóa có kết quả là tiền ra đời.
Theo 8910x.com