Hợp âm ba trên các bậc I, IV, V được gọi là các hợp âm ba chính, vì các hợp âm này phản ánh tính chất của điệu thức. Trong điệu trưởng tự nhiên, các hợp âm này là những hợp âm ba trưởng, còn trong điệu thứ tự nhiên, chúng là những hợp âm ba thứ. Hợp âm ba trên bậc I được gọi là hợp âm chủ, có tính chất ổn định nhất, và là trung tâm của điệu thức. Tiếp đến, hợp âm ba ở trên bậc V được gọi là hợp âm át. Đây là hợp âm trực tiếp có xu hướng hướng về hợp âm chủ, phụ thuộc vào hợp âm chủ do tính chất căng thẳng, không ổn định nhất của nó. Sau cùng, hợp âm ba ở trên bậc IV được gọi là hợp âm hạ át. Hợp âm này phụ thuộc vào hợp âm chủ thông qua hợp âm át, do hợp âm này có tính chất căng thẳng và sự không ổn định đã có phần giảm bớt. Bạn nên chú ý rằng điệu thức thường dùng trong hoà âm cổ điển là trưởng tự nhiên và thứ hoà âm bạn nhé.
Hợp âm ba chính trong điệu thức trưởng được ký hiệu bằng chữ in hoa T-S-D và trong điệu thứ hoà âm ký hiệu chữ thường cho t và s riêng hợp âm át vẫn ký hiệu là D in hoa [vì vẫn là hợp âm 3 trưởng]. Vòng hoà âm mà bao gồm hợp âm của cả ba chức năng sẽ được gọi là vòng hoà âm đầy đủ. Trong vòng hoà âm đó, có sự hút dẫn mạnh mẽ từ các hợp âm có chức năng không ổn định về chủ âm, giúp củng cố vị trí, vai trò của chủ âm: T-S-D-T. Ngoài ra, cũng có những vòng hoà âm mà chỉ bao gồm hai chức năng như sau: T-S; T-D; S-D; S-T; D-T. Riêng hợp âm D sẽ không nối tiếp sang hợp âm S, vì trái với quy luật hút dẫn trong điệu thức, hay còn gọi theo một cái tên khác đó là đi ngược công năng. Tóm lại, sự chuyển động của các hợp âm có thể rơi vào một trong các trường hợp sau đây của các hợp âm ba chính T-S-D: T-S, T-D, T-S-D-T, T-S-T-D-T, S-T, S-T-D-T, S-D, S-D-T, D-T, D-T-S-D-T, D-S-D-T.
Ví dụ: trong âm giai Đô trưởng thì công thức T-S-D của 3 bậc gốc I, IV, V theo thứ tự là C, F và G. Ngoài 3 bậc gốc I, IV, V thì còn có các bậc phụ là họ hàng với các bậc gốc và nằm cách bậc gốc 1 quãng 3 trước và sau của bậc gốc. Theo đó, Bậc I là C sẽ có 2 bậc phụ ở bậc III là E [phía trước] và bậc VI [phía sau] là A. Bậc IV là F sẽ có 2 bậc phụ là bậc IV là A [phía trước] và bậc II là D [phía sau]. Bậc V là G sẽ có 2 bậc phụ ở bậc VII là B [phía trước] và bậc III là E [phía sau]. Như vậy, các hợp âm gốc và các hợp âm bà con, họ hàng, cháu chắt của âm giai Đô trưởng sẽ bao gồm: C, F, G, Am, Dm, Em, Bdim, Bm7-5, Bdim7, Am7, Dm7, Em7, C7, E7, G7, Gsub2, Gsub4, G7sus2, G7sus4, G7b9, Ab, Fm, Ddim, Bb, Gm, Edim, Cadd9, CM7, FM7, G+5, Gm-5, C6 [xin tham khảo thêm phần tìm các hợp âm bà con, họ hàng, cháu chắt] sẽ được phân loại vào công năng T-S-D như sau:
- Các hợp âm nằm ở bậc I có chức năng T bao gồm: C, C7, Cadd9, CM7, C6 [vì cùng nằm trên bậc 1]. Ngoài ra, các hợp âm sau đây: Em, E7, Am, Am7, Gsub4, G7sus4, FM7 cũng có chức năng T vì trong các hợp âm này có chứa các nốt Đô và Mi mà Đô và Mi lại có trong hợp âm gốc C [Đô, Mi, Sol]. Bên cạnh đó, hợp âm Edim dù không có chứa các nốt Đô, Sol, nhưng lại nằm ở bậc III của âm giai Đô Trưởng cho nên cũng sẽ được xếp vào loại hợp âm họ hàng của hợp âm C có chức năng T. Thêm vào đó, hợp âm Ab dù không có chứa các nốt La, Mi nhưng lại nằm ở bậc VI của âm giai Đô Trưởng cho nên cũng sẽ được xếp vào loại hợp âm họ hàng của hợp âm C có chức năng T.
- Các hợp âm nằm ở bậc IV có chức năng S bao gồm: F, FM7, Fm [vì cùng nằm trên bậc IV]. Ngoài ra, các hợp âm sau đây: Dm, D7, Am, Am7, Bdim, Bm7-5, G7sus2, G7sus4 cũng có chức năng S vì trong các hợp âm này có các nốt Fa và La mà Fa và La lại có trong hợp âm gốc F [Fa, La, Đô]. Không dừng lại ở đó, Hợp âm Ab dù không có chứa các nốt La, Đô, Mi nhưng lại nằm ở bậc VI của âm giai Đô Trưởng cho nên sẽ cũng được xếp vào loại hợp âm họ hàng của hợp âm F và có chức năng S. Hơn thế nữa, Hợp âm Ddim dù không có chứa nốt La, nhưng lại nằm ở bậc II của âm giai Đô Trưởng cho nên cũng sẽ được xếp vào loại hợp âm họ hàng của hợp âm F và có chức năng S.
- Các hợp âm nằm ở bậc V có chức năng D bao gồm: G, G7, G+5, Gsub2, Gm, Gm-5 [vì cùng nằm trên bậc V]. Ngoài ra, các hợp âm sau đây: E7, G+5, CM7 cũng có chức năng D vì trong các hợp âm này có các nốt Sol và Si mà Sol và Si lại có trong hợp âm gốc G [Sol, Si, Rê]. Hơn thế nữa, hợp âm Bb dù không có chứa nốt La, nhưng lại nằm ở bậc VII của âm giai Đô Trưởng cho nên cũng sẽ được xếp vào loại hợp âm họ hàng của hợp âm G và có chức năng D.
Như vậy, để thay đổi màu sắc cho hợp âm thì chúng ta có thể thay thế các hợp âm trong công thức T-S-D gốc bằng các hợp âm khác có trong âm giai và là các hợp âm bà con, họ hàngm cháu chắt mà có tính chất của công năng T-S-D. Ví dụ: hợp âm C có thể thay bằng hợp âm Am hay Em, hợp âm G có thể thay bằng hợp âm Em hay Bdim.
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau: lưu ý thứ nhất đó là trong 1-2 ô nhịp đầu của bản nhạc, bạn nên ưu tiên sử dụng các hợp âm có trong công thức T-S-D gốc để làm rõ ràng tông giọng của điệu thức, chỉ khi nào đến các ô nhịp tiếp theo thì tùy tình huống mà bạn sẽ cân nhắc thay thế các hợp âm có trong công thức T-S-D gốc bằng các hợp âm có tính chất công năng T-S-D như trình bày ở trên. Lưu ý thứ hai, khi dịch chuyển hợp âm, nếu nốt giai điệu bị trùng vào phách mạnh của nốt gốc hợp âm đang di chuyển tới thì bạn nên tìm cách tránh đi, nếu để bị lặp lại hoài vì bị trùng âm thì sẽ không có hòa âm tại vị trí đó. Lưu ý thứ ba đó là khi mở đầu bản nhạc, kết thúc đoạn hay kết thúc bản nhạc thì bạn nên ưu tiên trở về các hợp âm trong công thức T-S-D gốc mà không quan trọng việc nốt giai điệu có trùng với nốt gốc của hợp âm hay không vì ở những vị trí đó, việc hút về nốt của hợp âm gốc sẽ quan trọng hơn việc bị trùng âm và sẽ không có hòa âm. Lưu ý thứ 4 đó là nếu như nốt giai điệu rơi vào nốt thứ 3 của hợp âm chính đang chơi thì khi muốn chuyển đổi hợp âm bạn đều có thể dùng 1 trong 2 hợp âm có cùng tính chất T-S-D vì nốt giai điệu chắc chắn sẽ có trong các nốt của hai hợp âm có cùng tính chất T-S-D đó nhưng nếu nốt giai điệu lại rơi vào nốt 1 hay nốt 5 của hợp âm chính đang chơi thì khi muốn đổi sang hợp âm có cùng tính chất T-S-D thì cần chú ý là các nốt của hợp âm đổi sang phải có nốt giai điệu trong đó. Ví dụ, bạn đang đệm tay trái ở hợp âm chính C thì nốt giai điệu tay phải lại rơi vào nốt Mi thì lúc này bạn có thể đổi qua hợp âm có cùng tính chất T-S-D là Em hay Am đều được vì cả hai đều có chứa nốt Mi. Tuy nhiên, nếu nốt giai điệu lại rơi vào nốt Sol thì bạn chỉ có thể đổi qua hợp âm Em vì trong hợp âm Em có nốt 3 là nốt Sol nhưng bạn lại không thể đổi qua hợp âm Am vì hợp âm Am không có nốt Sol trừ khi bạn chuyển qua Am7 [có nốt Sol] để về Dm.
Bài viết này của tôi được viết trên cơ sở dựa vào những kiến thức âm nhạc mà tôi đã được học cũng như những kinh nghiệm tập chơi đàn piano trong nhiều năm qua. Nếu bạn thấy những thông tin chia sẻ của tôi ở trên là hữu ích cho việc học đàn piano của bạn, xin hãy ủng hộ tôi bằng một cú click chuột vào website này nhé www.phuoc-partner.com. Cámơn bạn rất nhiều và chúc bạn thành công chinh phục loại nhạc cụ khó tính này nhé. Xin chào bạn.