Bài giảng Giáo dục học đại cương - ĐH Phạm Văn Đồng
Bài giảng Giáo dục học đại cương trình bày các nội dung sau: Giáo dục là hiện tượng xã hội đặc biệt, giáo dục học là một khoa học, giáo dục và sự phát triển nhân cách, mục đích giáo dục và hệ thống giáo dục quốc dân,...
Download
Xem online
Tóm tắt nội dung tài liệu
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NGÃI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG
TẬP BÀI GIẢNG
GIÁO DỤC HỌC ĐẠI CƯƠNG
[HỆ CĐ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN MẦM NON & TIỂU HỌC]
GV: Lê Quang Hoạt
Quảng Ngãi 2017
1
MỤC LỤC
Nội dung...Trang
CHƯƠNG 1. GIÁO DỤC LÀ HIỆN TƯỢNG XÃ HỘI ĐẶC BIỆT ...........................6
1.1. Giáo dục là một hiện tượng xã hội, một nhu cầu sống còn của con người ............6
1.1.1. Sự hình thành.........................................................................................................6
1.1.2. Vai trò của hiện tượng giáo dục. ...........................................................................7
1.1.3. Tính xã hội của giáo dục .......................................................................................8
1.2. Tính chất của hiện tượng giáo dục giáo dục.............................................................8
1.2.1. Tính phổ biến và vĩnh hằng ...................................................................................8
1.2.2. Tính chất lịch sử và giai cấp của giáo dục.............................................................9
1.2.3. Giáo dục vừa mang tính chung vừa mang tính cụ thể. ........................................11
1.2.4. Giáo dục là hiện tượng văn minh- đỉnh cao văn hóa của loài người:..................11
1.3. Các chức năng xã hội của giáo dục .........................................................................11
1.3.1. Chức năng kinh tế - sản xuất ...............................................................................11
1.3.2. Chức năng chính trị - xã hội ................................................................................13
1.3.3. Chức năng tư tưởng - văn hóa .............................................................................14
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................15
CHƯƠNG 2. GIÁO DỤC HỌC LÀ MỘT KHOA HỌC .............................................15
2.1. Đối tượng, nhiệm vụ và những phương pháp của giáo dục học ...........................15
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu của giáo dục học..............................................................15
2.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của giáo dục học xã hội chủ nghĩa Việt Nam ..................16
2.2. Hệ thống các phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục ..................................18
2.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận........................................................18
2.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn ....................................................18
2
2.2.3. Các phương pháp toán học ..................................................................................26
2.3. Những khái niệm cơ bản của giáo dục học.............................................................26
2.3.1. Sơ lược sự hình thành và phát triển của giáo dục học.........................................26
2.3.2. Các khái niệm cơ bản của giáo dục học ..............................................................27
2.4. Cấu trúc của giáo dục học........................................................................................30
2.4.1. Cấu trúc của giáo dục học ...................................................................................30
2.4.2. Mối quan hệ của giáo dục học với các khoa học khác ........................................31
2.5. Xu thế phát triển hiện nay của giáo dục học ở Việt Nam .....................................32
2.5.1. Tiếp cận xu thế đổi mới giáo dục trong thời đại ngày nay ..................................32
2.5.2. Những vấn đề cần hoàn thiện của giáo dục học Việt Nam .................................33
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................34
Chương 3. GIÁO DỤC VÀ SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH...................................34
3.1. Khái niệm về sự phát triển nhân cách ....................................................................34
3.1.1. Nhân cách ............................................................................................................34
3.1.2. Sự phát triển nhân cách .......................................................................................36
3.2. Nhân cách con người Việt Nam truyền thống và hiện đại:...................................37
3.2.1. Con người Việt Nam truyền thống. .....................................................................37
3.2.2. Con người Việt Nam hiện đại [1945-nay]...........................................................39
3.3. Vai trò của yếu tố bẩm sinh- di truyền [BS-DT] đối với sự phát triển nhân cách.
...........................................................................................................................................39
3.3.1. Khái niệm: ...........................................................................................................39
3.3.2. Vai trò của BS-DT đối với nhân cách .................................................................40
3.4. Vai trò của môi trường sống đối với sự phát triển nhân cách. .............................40
3.4.1. Khái niệm ............................................................................................................40
3
3.4.2. Vai trò của môi trường đối với sự phát triển nhân cách:.....................................41
3.5. Vai trò chủ đạo của GD đối với sự phát triển nhân cách......................................42
3.5.1. Đặc trưng của GD:...............................................................................................42
3.5.2. Vai trò của giáo dục đối với sự phát triển nhân cách ..........................................42
3.5.3. Điều kiện để GD giữ vai trò chủ đạo đối với sự phát triển nhân cách ................43
3.6. Các giai đoạn phát triển của trẻ em theo lứa tuổi..................................................43
3.6.1. Các giai đoạn. ......................................................................................................43
3.6.2 Một số đặc điểm phát triển và công tác GD lứa tuổi học sinh .............................44
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................49
CHƯƠNG 4. MỤC ĐÍCH GIÁO DỤC VÀ HỆ THỐNG GD QUỐC DÂN...............50
4.1. Phạm trù mục đích GD ............................................................................................50
4.1.1. Mục đích giáo dục là gì? .....................................................................................50
4.1.2. Vai trò của phạm trù MĐGD...............................................................................52
4.1.3. Các tính chất của phạm trù MĐGD.....................................................................52
4.2. MĐGD Việt Nam hiện nay.......................................................................................53
4.2.1. Lược sử phát triển của quan niệm về MĐGD. ....................................................53
4.2.2. Những tiền đề xác định MĐGD hiện nay............................................................55
4.2.3. MĐGD Việt Nam thời kì CNH- HĐH đất nước. ................................................56
4.2.4. Mục tiêu GD bậc MN &TH ................................................................................59
4.2.5. Những nhiệm vụ cơ bản của nền GDVN ............................................................62
4.2.6. Những biện pháp cơ bản để thực hiện MĐGD....................................................63
3.3. Nguyên lý giáo dục....................................................................................................64
3.3.1. Khái niệm nguyên lý giáo dục.............................................................................64
3.3.2. Nội dung nguyên lý giáo dục ..............................................................................66
3.3.3. Phương hướng thực hiện nguyên lý giáo dục......................................................68
4
4.4. Hệ thống giáo dục quốc dân.....................................................................................69
4.4.1. Khái niệm hệ thống giáo dục quốc dân [GDQD] ................................................69
4.4.2. Nguyên tắc xây dựng hệ thống GD quốc dân......................................................70
4.4.3. Sơ lược hệ thống giáo dục quốc dân VN hiện nay ..............................................70
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................72
5.1. Vai trò của người giáo viên ......................................................................................72
5.1.1. Đối với xã hội nói chung. ....................................................................................72
5.1.2. Trong giáo dục nhà trường. .................................................................................72
5.2. Nhà giáo, Nhiệm vụ và quyền hạn của giáo viên ...................................................73
5.2.1. Nhà giáo [Luật GDVN-70]..................................................................................73
5.2.2. Nhiệm vụ của nhà giáo [Luật GDVN-72] ...........................................................73
5.2.3. Quyền của nhà giáo [Luật GDVN-73] ..............................................................73
5.3. Đặc điểm lao động sư phạm [LĐSP] của người giáo viên.....................................74
5.3.1. Một số đặc điểm chung trong LĐSP. ..................................................................74
5.3.2. Một số đặc thù của LĐSP MN &TH ...................................................................75
5.4. Những yêu cầu đối với nhân cách người người giáo viên .....................................75
5.4.1. Những yêu cầu về phẩm chất. .............................................................................75
5.4.2. Những yêu cầu về năng lực. ................................................................................75
5.4.3. Một số nét tính cách cần thiết của GV MN &TH................................................77
5.5. Người giáo viên với việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.....................77
5.5.1. Sự cần thiết:.........................................................................................................77
5.5.2. Các con đường nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. .................................77
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................78
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................78
5
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG
TẬP BÀI GIẢNG
GIÁO DỤC HỌC ĐẠI CƯƠNG
[HỆ CĐ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN MẦM NON & TIỂU HỌC]
GV: Lê Quang Hoạt
Quảng Ngãi 2017
1
MỤC LỤC
Nội dung...Trang
CHƯƠNG 1. GIÁO DỤC LÀ HIỆN TƯỢNG XÃ HỘI ĐẶC BIỆT ...........................6
1.1. Giáo dục là một hiện tượng xã hội, một nhu cầu sống còn của con người ............6
1.1.1. Sự hình thành.........................................................................................................6
1.1.2. Vai trò của hiện tượng giáo dục. ...........................................................................7
1.1.3. Tính xã hội của giáo dục .......................................................................................8
1.2. Tính chất của hiện tượng giáo dục giáo dục.............................................................8
1.2.1. Tính phổ biến và vĩnh hằng ...................................................................................8
1.2.2. Tính chất lịch sử và giai cấp của giáo dục.............................................................9
1.2.3. Giáo dục vừa mang tính chung vừa mang tính cụ thể. ........................................11
1.2.4. Giáo dục là hiện tượng văn minh- đỉnh cao văn hóa của loài người:..................11
1.3. Các chức năng xã hội của giáo dục .........................................................................11
1.3.1. Chức năng kinh tế - sản xuất ...............................................................................11
1.3.2. Chức năng chính trị - xã hội ................................................................................13
1.3.3. Chức năng tư tưởng - văn hóa .............................................................................14
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................15
CHƯƠNG 2. GIÁO DỤC HỌC LÀ MỘT KHOA HỌC .............................................15
2.1. Đối tượng, nhiệm vụ và những phương pháp của giáo dục học ...........................15
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu của giáo dục học..............................................................15
2.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của giáo dục học xã hội chủ nghĩa Việt Nam ..................16
2.2. Hệ thống các phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục ..................................18
2.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận........................................................18
2.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn ....................................................18
2
2.2.3. Các phương pháp toán học ..................................................................................26
2.3. Những khái niệm cơ bản của giáo dục học.............................................................26
2.3.1. Sơ lược sự hình thành và phát triển của giáo dục học.........................................26
2.3.2. Các khái niệm cơ bản của giáo dục học ..............................................................27
2.4. Cấu trúc của giáo dục học........................................................................................30
2.4.1. Cấu trúc của giáo dục học ...................................................................................30
2.4.2. Mối quan hệ của giáo dục học với các khoa học khác ........................................31
2.5. Xu thế phát triển hiện nay của giáo dục học ở Việt Nam .....................................32
2.5.1. Tiếp cận xu thế đổi mới giáo dục trong thời đại ngày nay ..................................32
2.5.2. Những vấn đề cần hoàn thiện của giáo dục học Việt Nam .................................33
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................34
Chương 3. GIÁO DỤC VÀ SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH...................................34
3.1. Khái niệm về sự phát triển nhân cách ....................................................................34
3.1.1. Nhân cách ............................................................................................................34
3.1.2. Sự phát triển nhân cách .......................................................................................36
3.2. Nhân cách con người Việt Nam truyền thống và hiện đại:...................................37
3.2.1. Con người Việt Nam truyền thống. .....................................................................37
3.2.2. Con người Việt Nam hiện đại [1945-nay]...........................................................39
3.3. Vai trò của yếu tố bẩm sinh- di truyền [BS-DT] đối với sự phát triển nhân cách.
...........................................................................................................................................39
3.3.1. Khái niệm: ...........................................................................................................39
3.3.2. Vai trò của BS-DT đối với nhân cách .................................................................40
3.4. Vai trò của môi trường sống đối với sự phát triển nhân cách. .............................40
3.4.1. Khái niệm ............................................................................................................40
3
3.4.2. Vai trò của môi trường đối với sự phát triển nhân cách:.....................................41
3.5. Vai trò chủ đạo của GD đối với sự phát triển nhân cách......................................42
3.5.1. Đặc trưng của GD:...............................................................................................42
3.5.2. Vai trò của giáo dục đối với sự phát triển nhân cách ..........................................42
3.5.3. Điều kiện để GD giữ vai trò chủ đạo đối với sự phát triển nhân cách ................43
3.6. Các giai đoạn phát triển của trẻ em theo lứa tuổi..................................................43
3.6.1. Các giai đoạn. ......................................................................................................43
3.6.2 Một số đặc điểm phát triển và công tác GD lứa tuổi học sinh .............................44
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................49
CHƯƠNG 4. MỤC ĐÍCH GIÁO DỤC VÀ HỆ THỐNG GD QUỐC DÂN...............50
4.1. Phạm trù mục đích GD ............................................................................................50
4.1.1. Mục đích giáo dục là gì? .....................................................................................50
4.1.2. Vai trò của phạm trù MĐGD...............................................................................52
4.1.3. Các tính chất của phạm trù MĐGD.....................................................................52
4.2. MĐGD Việt Nam hiện nay.......................................................................................53
4.2.1. Lược sử phát triển của quan niệm về MĐGD. ....................................................53
4.2.2. Những tiền đề xác định MĐGD hiện nay............................................................55
4.2.3. MĐGD Việt Nam thời kì CNH- HĐH đất nước. ................................................56
4.2.4. Mục tiêu GD bậc MN &TH ................................................................................59
4.2.5. Những nhiệm vụ cơ bản của nền GDVN ............................................................62
4.2.6. Những biện pháp cơ bản để thực hiện MĐGD....................................................63
3.3. Nguyên lý giáo dục....................................................................................................64
3.3.1. Khái niệm nguyên lý giáo dục.............................................................................64
3.3.2. Nội dung nguyên lý giáo dục ..............................................................................66
3.3.3. Phương hướng thực hiện nguyên lý giáo dục......................................................68
4
4.4. Hệ thống giáo dục quốc dân.....................................................................................69
4.4.1. Khái niệm hệ thống giáo dục quốc dân [GDQD] ................................................69
4.4.2. Nguyên tắc xây dựng hệ thống GD quốc dân......................................................70
4.4.3. Sơ lược hệ thống giáo dục quốc dân VN hiện nay ..............................................70
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................72
5.1. Vai trò của người giáo viên ......................................................................................72
5.1.1. Đối với xã hội nói chung. ....................................................................................72
5.1.2. Trong giáo dục nhà trường. .................................................................................72
5.2. Nhà giáo, Nhiệm vụ và quyền hạn của giáo viên ...................................................73
5.2.1. Nhà giáo [Luật GDVN-70]..................................................................................73
5.2.2. Nhiệm vụ của nhà giáo [Luật GDVN-72] ...........................................................73
5.2.3. Quyền của nhà giáo [Luật GDVN-73] ..............................................................73
5.3. Đặc điểm lao động sư phạm [LĐSP] của người giáo viên.....................................74
5.3.1. Một số đặc điểm chung trong LĐSP. ..................................................................74
5.3.2. Một số đặc thù của LĐSP MN &TH ...................................................................75
5.4. Những yêu cầu đối với nhân cách người người giáo viên .....................................75
5.4.1. Những yêu cầu về phẩm chất. .............................................................................75
5.4.2. Những yêu cầu về năng lực. ................................................................................75
5.4.3. Một số nét tính cách cần thiết của GV MN &TH................................................77
5.5. Người giáo viên với việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.....................77
5.5.1. Sự cần thiết:.........................................................................................................77
5.5.2. Các con đường nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. .................................77
CÂU HỎI ÔN TẬP..........................................................................................................78
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................78
5