Câu hỏi trang 54 Khoa học tự nhiên lớp 6 - Cánh diều: Nêu một số cách bảo quản lương thực – thực phẩm ở gia đình em.
Trả lời:
Một số cách bảo quản lương thực – thực phẩm ở gia đình em: đông lạnh, hút chân không, hun khói, sấy khô, sử dụng muối hoặc đường…
Đông lạnh thực phẩm
Thực phẩm hút chân không
Lương thực thực phẩm là thứ chúng ta dùng hằng ngày. Chúng ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống tiêu hóa và sức khỏe. Nên trong quá trình sử dụng, lương thực và thực phẩm cần được bảo quản đúng cách.
Bảo quản đúng cách giúp thực phẩm không bị hư hỏng hay bị biến chất. Gia đình có thể sử dụng thực phẩm lâu dài nhưng thực phẩm vẫn sạch và an toàn. Các cơ sở chế biến thực phẩm. bánh mứt không lo bị thiệt hại do sản phẩm bị hư.
Lương thực thực phẩm nếu không được lưu trữ đúng cách sẽ dễ phát sinh mốc, vi khuẩn, oxy hóa. Đặc biệt là các loại thực phẩm có dầu. chất béo và các loại thực phẩm khô. Càng tiếp xúc nhiều với độ ẩm và không khí thì thực phẩm càng dễ bị hỏng. Do đó công tác bảo quản đúng cách chính là kiểm soát lượng hơi ẩm, không khí và vi khuẩn nằm dưới mức an toàn.
Các cách bảo quản thường được sử dụng ở nhà.
Đông lạnh
Đây có lẽ là phương pháp phổ biến nhất mà các bà nội trợ chúng ta thường hay áp dụng. Và cũng là cách áp dụng phổ biến cho các loại thực phẩm sống. Cơ chế bảo quản của phương pháp này rất đơn giản. Khi nhiệt độ xuống dưới 0 độ C thì các enzym của vi khuẩn bị ức chế. Vi khuẩn bị kìm hãm phát triển nên thực phẩm tạm giữ được chất lượng ban đầu.
Cần lưu ý là phương pháp đông lạnh không diệt trừ vi khuẩn hoàn toàn mà chỉ kìm hãm phát triển. Thực phẩm sau khi rã đông nên sử dụng liền không được đông lạnh trở lại. Vì sau khi rã đông vi khuẩn sẽ phát triển nhanh chóng. Chưa kể đến nhiều loại vi khuẩn vẫn có thể phát triển ở nhiệt độ thấp như vi khuẩn Listeria vẫn có thể sinh sôi ở nhiệt độ -1 độ C. Tủ lạnh để sử dụng cũng cần có nhiệt độ làm lạnh ổn định.
Sấy khô – Phơi nắng
Đây là cách bảo quản lâu đời nhất không chỉ ở Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới. Sấy khô giúp làm giảm lượng nước bên trong thực phẩm để kìm hãm phát triển của vi khuẩn. Các lọi lương thực thực phẩm như thịt cá hải sản, trái cây và các loại hạt đều có thể bảo quản theo cách này. Tuy nhiên phương pháp phơi khô, sấy khô lại làm tổn hại các loại vitamin như A,E,B trong thực phẩm
Muối chua
Đây là phương pháp được xem là truyền thống của người Việt Nam. Có nhiều cách để muối chua như sử dụng muối, giấm, rượu, dầu thực vật,… Quá trình muối chua sẽ giúp các thực phẩm bão hòa với dung dịch muối. Môi trường muối chua giúp tạo ra môi trường axit giúp loại từ các vi khuẩn có hại. Tuy nhiên cần lưu ý là nếu muối chua không đúng cách hoặc nguyên liệu đầu vào không sạch thì sẽ tồn đọng nhiều loại vi khuẩn có hại hoặc ký sinh trùng.
Hút chân không
Đây là phương pháp ít được dùng trong gia đình Việt. Tuy nhiên hiệu quả của phương pháp này cũng khá cao. Hút chân không giúp loại bỏ triệt để lượng không khí trong đóng gói. Nên giảm bớt được tình trang thực phẩm bị oxy hóa. Đối với hộ gia đình thì chỉ cần một máy hút chân không cỡ nhỏ và các loại túi chuyên dùng là được rồi.
Cách bảo quản các loại lương thực, thực phẩm mà cơ sở sản xuất nên áp dụng
Bảo quản lương thực thực phẩm là yếu tố cần lưu tâm hàng đầu đối với nhà sản xuất. Vì nếu bảo quản không tốt, thực phẩm sẽ bị hư trong kho lưu trữ hoặc trong lúc vận chuyển. Đối với các cơ sở sản xuất mới chưa hiểu rõ cách bảo quản thực phẩm có thể tham khảo các cách sau đây:
Sấy khô kết hợp gói hút ẩm
Đối với các loại thực phẩm khô khi đóng hộp hoặc đóng bao sẽ rất dễ bị ẩm trở lại. Chúng ta có thể sấy lại để mức độ ẩm thấp đi. Tuy nhiên công tác sấy lại này thường mất thời gian và các dơn vị bán lẻ họ không có khả năng để trang bị máy sấy. Do đó cách tối ưu về chi phí nhất chính là sử dụng gói hút ẩm. Gói hút ẩm sử dụng được tốt cho các loại thực phẩm từ khô bò, khô gà cho tới các loại hạt khô, dược liệu, ngũ cốc.
Sử dụng túi hút ẩm hay vật liệu chóng ẩm là cách loại trừ hơi ẩm hiệu quả. Nếu các cơ sở có ý định sản xuất thực phẩm khô thì nên tham khảo sử dụng gói chống ẩm.
Đông lạnh kết hợp hút chân không
Đây là phương pháp nhiều doanh nghiệp cung ứng thịt, hải sản thường áp dụng. Thịt cá tôm sống hoặc giò chả được bỏ vào vỉ rồi hút chân không để đóng quy cách sản phẩm. Sản phẩm sau đó được cấp đông và phân phối đến hệ thống cửa hàng, siêu thị. Kết hợp hai phương pháp đông lạnh và hút chân không lại với nhau là ý tưởng bảo quản tuyệt vời. Sự kếp hợp này giúp bảo quản thực phẩm lâu hơn nhờ kết hợp ưu điểm của hai phương pháp. Thực phẩm vừa kìm hãm được vi khuẩn phát triển vừa không lo bị oxy hóa.
Bao bì chống thẩm thấu kết hợp gói hút oxy
Đối với các loại bánh, mứt hay các loại thực phẩm được đóng hộp thì chúng ta không thể hút chân không. Cũng không thể đông lạnh được vì sẽ làm mất vị ngon của sản phẩm. Trong trường hợp này cách tốt nhất để bảo quản thực phẩm chính là sử dụng gói hút oxy. Gói hút oxy giúp khử đi khí oxy trong hộp đóng gói, giúp sản phẩm không bị oxy hóa. Bao bì cho sản phẩm cùng cần là loại chống thẩm thấu hơi nước và không khí đi qua. Đối với bao túi thì nên sử dụng loại túi nhôm hoặc nhựa cao cấp.
Bảo quản lương thực thực phẩm là khâu ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng sản phẩm. Do đó nếu ở vai trò sản xuất quý khách cần lưu tâm đến phương thức và kế hoạch của đơn vị mình.
Tại sao phải bảo quản lương thực thực phẩm? Khi ở trong những môi trường không thích hợp thực phẩm sẽ nhanh bị hư hỏng hoặc bị nhiễm phải các sinh vật gây bệnh dẫn đến hư hỏng...,
Tại sao phải bảo quản lương thực thực phẩm? Thực tế, không phải thực phẩm lúc nào cũng có sẵn, có những loại thực phẩm chỉ có theo mùa. Bởi vậy từ xưa người ta đã tiến hành các kỹ thuật đặc biệt bảo quản được những sản phẩm theo mùa nguyên vẹn để có thể sử dụng sau này.
Cùng với sự phát triển của khoa học kĩ thuật hiện nay các phương pháp để bảo quản thực phẩm đã được phát triển và đa dạng hơn. Sau đây chúng ta cùng trả lời cho câu hỏi vì sao cần bảo quản thực phẩm?
1. Bảo quản thực phẩm là gì?
Bảo quản thực phẩm được định nghĩa là quá trình ngăn ngừa vi khuẩn và kéo dài thời gian sử dụng của thực phẩm bằng cách lưu trữ thực phẩm trong các điều kiện phù hợp để sử dụng sau. Bên cạnh đó bảo quản thực phẩm còn được miêu tả là quá trình giữ cho thực phẩm ở trong môi trường không bị ô nhiễm hay ảnh hưởng bởi các sinh vật gây bệnh, hóa chất...
2. Tại sao phải bảo quản lương thực thực phẩm?
Vì sao cần bảo quản thực phẩm? Bảo quản thực phẩm rất quan trọng và là điều cần thiết trong cuộc sống. Nởi nó giúp cho chúng kéo dài được thời gian sử dụng đồ ăn, thức uống. Bên cạnh đó, bảo quản thực phẩm còn giúp cho thực phẩm giữ lại được nguyên vẹn các chất dinh dưỡng và an toàn thực phẩm khi sử dụng.
Đặc biệt là đối với các thực phẩm đều rất nhanh hư, đặc biệt là các loại trái cây tươi, thực phẩm có nguồn gốc từ động vật và rau…
Theo như một nghiên cứu khoa học của Mỹ, các kỹ thuật bảo quản được sử dụng phổ biến và hiệu quả nhất là các phương pháp sử dụng muối, giấm, nước muối hoặc đường. Hai quá trình sản xuất và cung ứng thực phẩm không phải lúc nào cũng đúng với nhu cầu cho mọi người.
Bởi vậy ở một số cơ sở sản xuất sẽ thường xuyên diễn ra tình trạng dư thừa thực phẩm được sản xuất ra. Bên cạnh đó có một số nơi không đủ nguồn cung thực phẩm để sử dụng. Đây cũng chính là một trong những câu trả lời cho thắc mắc vì sao cần bảo quản thực phẩm.
Bảo quản giúp kéo dài được tuổi thọ cho thực phẩm, từ đó sẽ làm tăng nguồn cung thực phẩm cho người dùng - Ảnh Internet
Bên cạnh đó, tầm quan trọng của bảo quản thực phẩm cũng được tóm gọn như sau:
- Bảo quản giúp kéo dài được tuổi thọ cho thực phẩm. Từ đó sẽ làm tăng nguồn cung thực phẩm cho người dùng.
- Giúp cho các thực phẩm theo mùa có thể sử dụng được trong suốt năm.
- Bởi nguồn cung thực phẩm sẽ được đảm bảo nên sẽ góp phần ổn định giá thực phẩm.
- Thêm sự đa dạng về lựa chọn hơn cho thực phẩm.
- Bảo quản giúp ngăn ngừa hư hỏng ở thực phẩm nên sẽ giúp tiết kiệm được nhiều chi phí hơn.
- Tiết kiệm được thời gian chuẩn bị thực phẩm bởi đa phần chúng được bảo quản bằng các phương pháp thông qua chế biến sẵn.
- Do lượng cung cấp thực phẩm được gia tăng nên sẽ góp phần cải thiện dinh dưỡng của người dân.
Việc phát triển, cải thiện và mở rộng các cơ sở để nâng cao khả năng lưu trữ và bảo vệ thực phẩm là một việc rất quan trọng. Một nghiên cứu của chuyên gia đã chỉ ra rằng các thực phẩm như rau quả chưa cắt, nước súp hay tất cả các chất bảo quản thịt ướt không có tính axit… Điều này sẽ khiến chúng không có đủ lượng axit để tiêu diệt Clostridium botulinum. Phương pháp duy nhất để sử dụng trong các trường hợp này đó là tiến hành bảo quản bằng cách xử lý thực phẩm ở trong các hộp áp suất.
Vì sao cần bảo quản thực phẩm? Quá trình bảo vệ thực phẩm là hoạt động cần thiết ở mỗi gia đình cũng như trong xã hội. Nó sẽ giúp ngăn chặn vi khuẩn và nấm mốc, cùng với sự ảnh hưởng của các sinh vật có hại tới thực phẩm. Các thực phẩm khi được trải qua quá trình bảo quản sẽ hạn chế sự phát triển và giết chết vi khuẩn nên sẽ đảm bảo và an toàn hơn khi sử dụng.
3. Các biện pháp bảo quản thực phẩm thường sử dụng
Hiện nay, có rất nhiều phương pháp bảo quản thực phẩm nếu muốn sử dụng thực phẩm trái mùa. Cụ thể như sau:
3.1. Sấy khô
Sấy khô là biện pháp được biết có tác dụng bảo quản sử dụng từ xa xưa. Bạn có thể áp dụng sấy khô để lưu trữ nhiều thực phẩm từ cá, thịt cho đến các loại trái cây và rau củ.
Nguyên lý hoạt động của việc sấy khô cho biết chúng làm giảm lượng nước có trong thực phẩm để ngăn chặn vi khuẩn và làm hỏng thức ăn.
Biện pháp sấy khô có nhiều ưu điểm như giúp kéo dài thời gian bảo quản cũng như có tác dụng tiết kiệm không gian lưu trữ, áp dụng với nhiều loại thực phẩm và không tốn nhiều công sức.
Tuy nhiên, phương pháp này cũng như nhược điểm chính là làm mất đi các loại vitamin quan trọng do tác dụng của nhiệt độ cao.
Biện pháp sấy khô có nhiều ưu điểm như giúp kéo dài thời gian bảo quản cũng như có tác dụng tiết kiệm không gian lưu trữ - Ảnh Internet
3.2. Bảo quản bằng cách muối chua
Muối chua là hình thức chuyển hóa đường thành acid lactic, có lợi cho hệ tiêu hóa và được sử dụng từ lâu đời. Được biết, đây là phương pháp này rất dễ thực hiện và thường áp dụng cho các loại rau, củ như cà rốt, củ cải, dưa leo, cà pháo,…
Lưu ý, đối với các loại thực phẩm áp dụng biện pháp bảo quản là muối chua không nên để quá lâu vì chúng sẽ chứa hàm lượng muối cao và có thể khiến bạn dễ mắc các chứng bệnh thận, tim mạch và huyết áp. Đặc biệt, các loại thực phẩm quá chua sẽ ảnh hưởng đến dạ dày và sức khỏe.
3.3. Đóng hộp thực phẩm
Muốn bảo quản thực phẩm lâu dài, đóng hộp là biện pháp thường được áp dụng đối với rau củ quả.
Trước khi đóng hộp thực phẩm cần được tiệt trùng, sơ chế sạch sẽ. Tuy nhiên, đối với biện pháp này được áp dụng nhưng không đem lại hiệu quả cao và ít được mọi người sử dụng vì các vi khuẩn có thể tấn công và làm hư hỏng thức ăn.
Chưa kể, các hộp đựng thực phẩm sau khi sử dụng mở nắp sẽ rất nhanh nếu không kịp thời chế biến.
Bên cạnh đó, đây còn là biện pháp đòi hỏi bạn tốn nhiều công sức với tiệt trùng và sơ chế kém vệ sinh nếu không đạt chuẩn có thể ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe và khiến bạn mắc các bệnh về hệ tiêu hóa hay đường ruột và ngộ độc thực phẩm.
Đọc thêm bài viết: Chuyên gia nhấn mạnh những điểm không thể bỏ qua khi chọn mua thực phẩm đóng hộp.
3.4. Đông lạnh
Phương pháp đông lạnh được sử dụng phổ biến hơn cả, đông lạnh được thực hiện dựa nhờ vào các thiết bị bảo quản như tủ lạnh, tủ đông… Đông lạnh là biện pháp sử dụng nhiệt độ thấp khiến cho vi khuẩn, vi sinh vật không thể phát triển hay hoạt động.
Thực chất, với biện pháp bảo quản đông lạnh bạn có thể bảo quản rất nhiều loại thực phẩm từ thực phẩm có nguồn gốc động vật đến thực phẩm rau củ tươi trong thời gian dài mà vẫn giữ được hương vị đặc trưng.
Tuy nhiên, cần biết sau khi kết thúc quá trình bảo quản trong tủ lạnh bạn phải sử dụng ngay sản phẩm để thực phẩm đông không tiếp xúc lâu ở nhiệt độ thường và cần có các biện pháp rã đông khoa học để không làm mất dưỡng chất của thực phẩm.
Biện pháp bảo quản đông lạnh bạn có thể bảo quản rất nhiều loại thực phẩm từ thực phẩm có nguồn gốc động vật đến thực phẩm rau củ tươi trong thời gian dài - Ảnh Internet
3.5. Hun khói
Biện pháp hun khói giúp bảo quản các loại thực phẩm như thịt, cá và các chế phẩm từ thịt. Đối với biện pháp này, việc bảo quản bằng cách hun khói, sử dụng nhiệt độ để làm khô thức ăn sẽ giúp thức ăn có hương vị thơm ngon và lâu bị hỏng hơn.
Tuy nhiên, đối với biện pháp hun khói, mọi người không nên sử dụng thường xuyên vì có thể gây bệnh ung thư.
3.6. Hút khí chân không
Bảo quản thực phẩm bằng biện pháp hút khí chân không như muối chua hay đông lạnh, đóng hộp đều cần có sự hỗ trợ của máy móc.
Hút chân không được thực hiện bằng cách cho thực phẩm vào chai, hộp hoặc túi nylon và tiến hành hút chân không. Thực hiện hút chân không giúp tạo môi trường yếm khí để vi sinh vật không thể phát triển giúp bảo quản thực phẩm lâu dài.
Phương pháp hút chân không không thể sử dụng tại nhà như muối chua hay đông lạnh, đóng hộp mà nó cần sự hỗ trợ của máy móc. Để bảo quản, bạn cho thực phẩm vào chai, hộp hoặc túi nylon và tiến hành hút chân không, tạo môi trường yếm khí để vi sinh vật không thể phát triển.
4. Bảo quản thực phẩm cần lưu ý gì?
Các biện pháp bảo quản thực phẩm cần lưu ý như sau:
Đối với quá trình bảo quản khô, cần lưu trữ thực phẩm ở nhiệt độ từ 50 đến 70 độ F và tránh xa ánh sáng. Bởi vì, ánh sáng sẽ làm giảm tuổi thọ của sản phẩm mà bạn đang bảo quản. Đặc biệt, khi thực hiện biện pháp bảo quản khô không được để thực phẩm trên sàn hoặc mép tường.
Trong khi đó, quá trình bảo quản lạnh cần duy trì nhiệt độ từ 32 đến 40 độ F.
Với biện pháp bảo quản đông cần duy trì nhiệt độ từ 0 độ F hoặc thấp hơn để bảo quản thực phẩm tốt nhất.
Tại sao phải bảo quản lương thực thực phẩm? Thực chất, trong môi trường nếu không bảo quản thực phẩm đúng cách thì không thể sử dụng lâu dài. Do đó, để sử dụng sản phẩm lâu dài, hiệu quả cần lựa chọn bảo quản thực phẩm đúng cách để giữ thực phẩm tươi ngon lâu nhất có thể để làm đa dạng thực đơn dinh dưỡng hằng ngày cho cả gia đình.
Nguồn tham khảo:
1. //www.reference.com/food/need-preserve-food-c010c949529b116c?fbclid=IwAR3i1oYABtx74-6RFKysH9DNUDL5RFFDu8N8d89cy1peYXC4qme2p2qgFLM
2. //www.preservearticles.com/articles/what-is-the-importance-of-food-preservation/5187?fbclid=IwAR2J6ZKRd0qKDkKExxiYxAzUPKWRsa4v2s9OPKTfpA3GBLr1iYiSpjLjiP0